Χάραξη πορείας προς μια ανθεκτικότερη Ευρώπη

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσιοποιεί την πρώτη της έκθεση στρατηγικών προβλέψεων.

• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την πρώτη της έκθεση στρατηγικών προβλέψεων, με στόχο τον εντοπισμό αναδυόμενων προκλήσεων και ευκαιριών για την καλύτερη καθοδήγηση των στρατηγικών επιλογών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Οι στρατηγικές προβλέψεις θα τροφοδοτήσουν σημαντικές πρωτοβουλίες πολιτικής. Θα στηρίξουν την Επιτροπή στον σχεδιασμό μελλοντοστραφών πολιτικών και νομοθεσίας που θα εξυπηρετούν τόσο τις τρέχουσες ανάγκες όσο και τις μακροπρόθεσμες προσδοκίες των Ευρωπαίων πολιτών.

Η έκθεση του 2020 παρουσιάζει το σκεπτικό για τη χρήση προβλέψεων κατά τη χάραξη πολιτικής της ΕΕ και εισάγει μια ολοκληρωμένη έννοια της ανθεκτικότητας της ΕΕ.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε σχετικά: «Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, οι ενέργειες των πολιτικών ηγετών πρέπει να χαρακτηρίζονται από ευρύτητα πνεύματος και διορατικότητα. Η παρούσα έκθεση καταδεικνύει τη σημασία της ανθεκτικότητας για μια ισχυρή και διαρκή ανάκαμψη. Στόχος μας είναι να κατευθύνουμε τις αναγκαίες μεταβάσεις με βιώσιμο, δίκαιο και δημοκρατικό τρόπο».

Ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής κ. Μάρος Σέφτσοβιτς, αρμόδιος για τις διοργανικές σχέσεις και τη διερεύνηση προοπτικών, δήλωσε: «Η πανδημία όχι μόνο έφερε στο φως τα τρωτά σημεία μας, αλλά προσέφερε ευκαιρίες τις οποίες η ΕΕ δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει. Έχει επίσης επιβεβαιώσει την ανάγκη να καταστούν οι πολιτικές μας τεκμηριωμένες, διαχρονικές και επικεντρωμένες στην ανθεκτικότητα. Δεν μπορούμε να περιμένουμε ότι στο μέλλον θα υπάρξουν λιγότερες αναταραχές — νέες τάσεις και κλυδωνισμοί θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τη ζωή μας. Ως εκ τούτου, η πρώτη έκθεση για τις στρατηγικές προβλέψεις σκιαγραφεί τον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να καταστήσουμε την Ευρώπη πιο ανθεκτική — ενισχύοντας την ανοικτή στρατηγική αυτονομία μας και οικοδομώντας ένα δικαιότερο, κλιματικά ουδέτερο και ψηφιακά κυρίαρχο μέλλον».

Υπό το πρίσμα του φιλόδοξου σχεδίου ανάκαμψης για την Ευρώπη, η έκθεση στρατηγικών προβλέψεων του 2020 εξετάζει την ανθεκτικότητα της ΕΕ σε τέσσερις διαστάσεις: κοινωνική και οικονομική, γεωπολιτική, πράσινη και ψηφιακή.

Για κάθε διάσταση, η έκθεση προσδιορίζει τις ικανότητες, τα τρωτά σημεία και τις ευκαιρίες που αποκάλυψε η κρίση του κορονοϊού και που πρέπει να αντιμετωπιστούν μεσο-μακροπρόθεσμα.

Ενσωμάτωση των στρατηγικών προβλέψεων στη χάραξη των πολιτικών της ΕΕ

Οι στρατηγικές προβλέψεις συμβάλλουν στη βελτίωση του σχεδιασμού πολιτικής, στην ανάπτυξη μακρόπνοων στρατηγικών και στη διασφάλιση της συνοχής των βραχυπρόθεσμων δράσεων με τους μακροπρόθεσμους στόχους. Η Επιτροπή βασίζεται εδώ και πολλά χρόνια σε προβλέψεις· σκοπεύει τώρα να τις ενσωματώσει σε όλους τους τομείς πολιτικής, ώστε να αξιοποιηθεί η στρατηγική τους αξία. Ένα πρώτο παράδειγμα είναι η πρόσφατη ανακοίνωση σχετικά με τις κρίσιμες πρώτες ύλες, όπου οι προβλέψεις συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανοικτής στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ.

Η ενσωμάτωση των προβλέψεων θα επιτευχθεί με τους εξής τρόπους:

• συστηματική διεξαγωγή ασκήσεων πρόβλεψης για όλες τις σημαντικές πρωτοβουλίες πολιτικής·
• δημοσίευση μελλοντοστραφών ετήσιων εκθέσεων στρατηγικών προβλέψεων, με ανάλυση των αναδυόμενων τάσεων και προκλήσεων για την τεκμηρίωση της πολιτικής μας και της διαδικασίας λήψης αποφάσεων·
• στήριξη της ανάπτυξης ικανοτήτων προβλέψεων στις διοικήσεις της ΕΕ και των κρατών μελών·
• δημιουργία μιας συνεργατικής και χωρίς αποκλεισμούς κοινότητας εκπόνησης προβλέψεων με ενωσιακά και διεθνή θεσμικά όργανα και εταίρους.

Παρακολούθηση της ανθεκτικότητας

Η έκθεση στρατηγικών προβλέψεων του 2020 προτείνει πρωτότυπους πίνακες ανθεκτικότητας για την έναρξη συζητήσεων μεταξύ των κρατών μελών και άλλων βασικών ενδιαφερόμενων μερών σχετικά με τον βέλτιστο τρόπο παρακολούθησης της ανθεκτικότητας. Οι συζητήσεις αυτές μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό και την αξιολόγηση των πλεονεκτημάτων και των αδυναμιών σε επίπεδο ΕΕ και κρατών μελών, ενόψει των αναδυόμενων μεγατάσεων και των αναμενόμενων προκλήσεων. Μπορούν να βοηθήσουν να απαντηθεί το ακόλουθο ερώτημα: κάνουμε την ΕΕ πιο ανθεκτική με τις πολιτικές μας και τη στρατηγική ανάκαμψης;

Επόμενα βήματα

Η έκθεση στρατηγικών προβλέψεων του 2020 και οι διάδοχες ενέργειες θα χαρακτηρίζουν τις ετήσιες ομιλίες της προέδρου φον ντερ Λάιεν για την κατάσταση της Ένωσης και τα προγράμματα εργασίας της Επιτροπής. Θα τροφοδοτήσουν επίσης τις προσεχείς διοργανικές διαπραγματεύσεις για τον πρώτο πολυετή προγραμματισμό μας.

Το γενικό θεματολόγιο των στρατηγικών προβλέψεων θα χαρτογραφήσει τις πολιτικές προτεραιότητες και τις βασικές πρωτοβουλίες της ΕΕ στα προγράμματα εργασίας της Επιτροπής, καθώς και σημαντικά οριζόντια θέματα όπως: η ανοικτή στρατηγική αυτονομία της ΕΕ για μια νέα παγκόσμια τάξη· το μελλοντικό δυναμικό των πράσινων θέσεων εργασίας και οι απαιτούμενες δεξιότητες· και τα σημεία τομής της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης σε όλες τις πολιτικές.

Η ετήσια διάσκεψη του Ευρωπαϊκού Συστήματος Στρατηγικής και Πολιτικής Ανάλυσης (ESPAS)  του Νοεμβρίου 2020 θα προσφέρει την ευκαιρία να συζητηθεί το θέμα της έκθεσης στρατηγικών προβλέψεων του επόμενου έτους και να δρομολογηθεί ένα δίκτυο προβλέψεων σε επίπεδο ΕΕ.

Η ανάπτυξη κοινών σεναρίων προβλέψεων αναφοράς για τη διαμόρφωση της μελλοντικής πολιτικής συζήτησης, τη διασφάλιση της συνοχής μεταξύ των πολιτικών και τη λειτουργία ενός κοινού, προσανατολισμένου προς το μέλλον πλαισίου για προτάσεις πολιτικής. Αυτό μπορεί επίσης να τροφοδοτήσει τη Διάσκεψη για το Μέλλον της Ευρώπης.