Ευρωβαρόμετρο: Η οικονομία υπό το πρίσμα της πανδημίας και η ανησυχία των πολιτών

Σε μια ταραγμένη περίοδο που σημαδεύτηκε από την πανδημία του κορονοϊού, η εμπιστοσύνη στην ΕΕ παραμένει σταθερή και οι Ευρωπαίοι εμπιστεύονται την ΕΕ να λάβει τις σωστές αποφάσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας στο μέλλον.

• Στη νέα έρευνα του Τακτικού Ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύτηκε σήμερα, οι Ευρωπαίοι πολίτες προσδιορίζουν την οικονομική κατάσταση, την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών των κρατών μελών και τη μετανάστευση ως τις τρεις κυριότερες πηγές ανησυχίας σε επίπεδο ΕΕ. Η οικονομική κατάσταση αποτελεί επίσης την κυριότερη πηγή ανησυχίας σε εθνικό επίπεδο, ακολουθούμενη από την υγεία και την ανεργία.

Στο νέο Ευρωβαρόμετρο, που διεξήχθη τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, η ανησυχία για την οικονομική κατάσταση αντανακλάται στην αντίληψη της τρέχουσας κατάστασης της οικονομίας. Το 64 % των Ευρωπαίων πιστεύει ότι η κατάσταση είναι «κακή» και το 42 % των Ευρωπαίων πιστεύει ότι η οικονομία της χώρας τους θα ανακάμψει από τις δυσμενείς επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού «το 2023 ή αργότερα».

Οι Ευρωπαίοι είναι διχασμένοι (45 % «ικανοποιημένοι» έναντι 44 % «μη ικανοποιημένοι») όσον αφορά τα μέτρα που έλαβε η ΕΕ για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Ωστόσο, το 62 % δηλώνει ότι εμπιστεύεται την ΕΕ να λάβει τις σωστές αποφάσεις στο μέλλον, ενώ το 60 % παραμένει αισιόδοξο για το μέλλον της ΕΕ.

Εμπιστοσύνη και εικόνα της ΕΕ

Η εμπιστοσύνη στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρέμεινε σταθερή από το φθινόπωρο του 2019 στο 43 %, παρά τις διαφορές αντιλήψεων μεταξύ των πολιτών κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η εμπιστοσύνη στις εθνικές κυβερνήσεις και τα κοινοβούλια αυξήθηκε (40 %, +6 εκατοστιαίες μονάδες και 36 %, +2 εκατοστιαίες μονάδες αντίστοιχα).

Σε 15 κράτη μέλη η πλειονότητα όσων απάντησαν δηλώνει ότι εμπιστεύεται την ΕΕ, με τα υψηλότερα επίπεδα να παρατηρούνται στην Ιρλανδία (73 %), τη Δανία (63 %) και τη Λιθουανία (59 %). Τα χαμηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης στην ΕΕ παρατηρούνται στην Ιταλία (28 %), τη Γαλλία (30 %) και την Ελλάδα (32 %).

Το ποσοστό αυτών που απάντησαν και έχουν θετική εικόνα για την ΕΕ είναι το ίδιο με το ποσοστό εκείνων που έχουν ουδέτερη εικόνα (40 %). Το 19 % αυτών που απάντησαν έχει αρνητική εικόνα για την ΕΕ (-1 εκατοστιαία μονάδα).

Σε 13 κράτη μέλη η πλειονότητα όσων απάντησαν έχει θετική εικόνα για την ΕΕ, με τα υψηλότερα επίπεδα να παρατηρούνται στην Ιρλανδία (71 %), την Πολωνία και την Πορτογαλία (55 % και στις δύο περιπτώσεις). Σε 13 άλλα κράτη μέλη επικρατεί, στις απαντήσεις, μια ουδέτερη εικόνα για την ΕΕ, με τα υψηλότερα ποσοστά να παρατηρούνται στη Μάλτα (56 %), την Ισπανία, τη Λετονία και τη Σλοβενία (48 % σε όλες τις περιπτώσεις).

Βασικές πηγές ανησυχίας σε επίπεδο ΕΕ και σε εθνικό επίπεδο

Οι πολίτες ανέφεραν την οικονομική κατάσταση ως το πιο πιεστικό ζήτημα που αντιμετωπίζει η ΕΕ —πάνω από το ένα τρίτο (35 %) του συνόλου όσων απάντησαν―, σημειώθηκε, δηλαδή, σημαντική αύξηση κατά 16 εκατοστιαίες μονάδες από το φθινόπωρο του 2019, και η οικονομική κατάσταση περνά από την τρίτη στην πρώτη θέση μεταξύ των κυριότερων πηγών ανησυχίας. Η ανησυχία για την οικονομική κατάσταση είναι στο υψηλότερο επίπεδό της μετά την άνοιξη του 2014.

Οι Ευρωπαίοι ανησυχούν επίσης όλο και περισσότερο για την κατάσταση των δημόσιων οικονομικών των κρατών μελών (23 %, +6 εκατοστιαίες μονάδες, το υψηλότερο επίπεδο μετά την άνοιξη του 2015), η οποία περνά από την πέμπτη στη δεύτερη θέση και στο ίδιο επίπεδο με τη μετανάστευση (23 %, -13 εκατοστιαίες μονάδες), η οποία βρίσκεται πλέον στο χαμηλότερο επίπεδο μετά το φθινόπωρο του 2014.

Εν μέσω της πανδημίας του κορονοϊού η υγεία (22 %, νέο στοιχείο) αποτελεί την τέταρτη συχνότερη πηγή ανησυχίας σε επίπεδο ΕΕ. Το ζήτημα του περιβάλλοντος και της κλιματικής αλλαγής έχει χάσει έδαφος, καθώς σημείωσε μείωση κατά 8 εκατοστιαίες μονάδες στο 20 %, και ακολουθείται από την ανεργία (17 %, +5 εκατοστιαίες μονάδες).

Ομοίως, η οικονομική κατάσταση (33 %, +17 εκατοστιαίες μονάδες) έχει ξεπεράσει την υγεία ως το σημαντικότερο ζήτημα σε εθνικό επίπεδο, ανεβαίνοντας από την έβδομη στην πρώτη θέση. Αν και στη δεύτερη θέση, η υγεία είχε αξιοσημείωτη αύξηση στις αναφορές από το φθινόπωρο του 2019 (31 %, +9 εκατοστιαίες μονάδες), φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί την τελευταία εξαετία.

Η ανεργία έχει επίσης σημειώσει αξιοσημείωτη άνοδο ως προς τη σημαντικότητά της (28 %, +8 εκατοστιαίες μονάδες), ακολουθούμενη από τις αυξανόμενες τιμές / τον πληθωρισμό / το κόστος διαβίωσης (18 %, -2 εκατοστιαίες μονάδες), το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή (14 %, -6 εκατοστιαίες μονάδες) και το δημόσιο χρέος (12 %, +4 εκατοστιαίες μονάδες). Οι αναφορές στη μετανάστευση (11 %, -5 εκατοστιαίες μονάδες) βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδό τους την τελευταία εξαετία.

Η τρέχουσα οικονομική κατάσταση

Από το φθινόπωρο του 2019 το ποσοστό των Ευρωπαίων που πιστεύουν ότι η τρέχουσα κατάσταση της εθνικής οικονομίας τους είναι «καλή» (34 %, -13 εκατοστιαίες μονάδες) έχει μειωθεί σημαντικά, ενώ το ποσοστό αυτών που απάντησαν οι οποίοι κρίνουν ότι η κατάσταση είναι «κακή» έχει αυξηθεί κατακόρυφα (64 %, +14 εκατοστιαίες μονάδες).

Σε εθνικό επίπεδο, σε 10 χώρες η πλειονότητα αυτών που απάντησαν δηλώνει ότι η εθνική οικονομική κατάσταση είναι καλή (από 15 χώρες το φθινόπωρο του 2019). Το ποσοστό αυτών που απάντησαν οι οποίοι κρίνουν ότι η κατάσταση της εθνικής οικονομίας τους είναι καλή κυμαίνεται από 83 % στο Λουξεμβούργο έως 9 % στην Ελλάδα.

Η πανδημία του κορονοϊού και η κοινή γνώμη στην ΕΕ

Οι Ευρωπαίοι είναι διχασμένοι όσον αφορά τα μέτρα που έλαβαν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού (45 % «ικανοποιημένοι» έναντι 44 % «μη ικανοποιημένων»). Ωστόσο, η πλειονότητα αυτών που απάντησαν σε 19 κράτη μέλη είναι ικανοποιημένη με τα μέτρα που έλαβαν τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού.

Τα υψηλότερα θετικά ποσοστά καταγράφηκαν στην Ιρλανδία (71 %)· την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και την Πολωνία (60 % σε όλες τις περιπτώσεις). Σε επτά χώρες, η πλειονότητα αυτών που απάντησαν είναι «μη ικανοποιημένη», ιδίως στο Λουξεμβούργο (63 %), την Ιταλία (58 %), την Ελλάδα και την Τσεχία (55 % και στις δύο) και την Ισπανία (52 %). Στην Αυστρία, οι ικανοποιημένοι και οι μη ικανοποιημένοι σημείωσαν το ίδιο ποσοστό (47 % και στις δύο περιπτώσεις).

Ωστόσο, περισσότεροι από έξι στους δέκα Ευρωπαίους εμπιστεύονται την ΕΕ να λάβει τις σωστές αποφάσεις στο μέλλον (62 %). Οι συχνότερα αναφερόμενες προτεραιότητες για τον τρόπο αντίδρασης της ΕΕ στην πανδημία του κορονοϊού είναι οι εξής: χάραξη στρατηγικής για την αντιμετώπιση παρόμοιας κρίσης στο μέλλον και ανάπτυξη χρηματοδοτικών μέσων για την εξεύρεση θεραπείας ή εμβολίου (37 % για κάθε ένα από αυτά). Το 30 % πιστεύει ότι θα πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα η ανάπτυξη μιας ευρωπαϊκής πολιτικής για την υγεία.

Οι προσωπικές εμπειρίες των Ευρωπαίων από τα μέτρα εγκλεισμού ήταν πολύ διαφορετικές. Συνολικά, σχεδόν τρεις στους δέκα Ευρωπαίους δηλώνουν ότι ήταν αρκετά εύκολο να αντεπεξέλθουν (31 %), ενώ το ένα τέταρτο δηλώνει ότι ήταν αρκετά δύσκολο (25 %). Τέλος, το 30 % δηλώνει ότι ήταν «και εύκολο και δύσκολο να αντεπεξέλθει».

Κύριοι τομείς πολιτικής

Ερωτηθέντες για τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να προσδιορίζουν την «ανάπτυξη ανανεώσιμης ενέργειας» και τον «αγώνα κατά των πλαστικών αποβλήτων και τη μείωση των πλαστικών προϊόντων μιας χρήσης» ως τις κορυφαίες προτεραιότητες. Πάνω από το ένα τρίτο πιστεύει ότι κορυφαία προτεραιότητα θα πρέπει να είναι η στήριξη των γεωργών της ΕΕ (38 %) ή η προώθηση της κυκλικής οικονομίας (36 %). Λίγο περισσότεροι από τρεις στους δέκα (31 %) πιστεύουν ότι η μείωση της κατανάλωσης ενέργειας θα πρέπει να αποτελεί την ύψιστη προτεραιότητα.

Η στήριξη της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης και του ευρώ παραμένει υψηλή προτεραιότητα, με το 75 % όσων απάντησαν από την ευρωζώνη να τάσσεται υπέρ του ενιαίου νομίσματος της ΕΕ. Συνολικά στην ΕΕ των 27 η στήριξη για το ευρώ αυξήθηκε σε 67 % (+5).

Ιθαγένεια της ΕΕ και ευρωπαϊκή δημοκρατία

Η πλειονότητα των πολιτών σε 26 κράτη μέλη της ΕΕ (εκτός της Ιταλίας) και το 70 % σε ολόκληρη την ΕΕ αισθάνονται πολίτες της ΕΕ. Σε εθνικό επίπεδο, τα υψηλότερα ποσοστά παρατηρούνται στην Ιρλανδία και το Λουξεμβούργο (89 % και στις δύο περιπτώσεις), την Πολωνία (83 %), τη Σλοβακία και τη Γερμανία (82 % και στις δύο περιπτώσεις), τη Λιθουανία (81 %), την Ουγγαρία, την Πορτογαλία και τη Δανία (80 % σε όλες).

Η πλειονότητα των Ευρωπαίων (53 %) δηλώνουν ικανοποιημένοι με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η δημοκρατία στην ΕΕ. Το ποσοστό αυτών που απάντησαν και δηλώνουν «μη ικανοποιημένοι» αυξήθηκε κατά 3 εκατοστιαίες μονάδες από το φθινόπωρο του 2019 σε 43 %.

Αισιοδοξία για το μέλλον της ΕΕ

Τέλος, σε αυτή την ταραγμένη περίοδο το 60 % των Ευρωπαίων δηλώνει αισιόδοξο για το μέλλον της ΕΕ. Τα υψηλότερα ποσοστά αισιοδοξίας σημειώνονται στην Ιρλανδία (81 %), τη Λιθουανία και την Πολωνία (75 % και στις δύο περιπτώσεις) και την Κροατία (74 %). Τα χαμηλότερα επίπεδα αισιοδοξίας σημειώνονται στην Ελλάδα (44 %) και την Ιταλία (49 %), όπου η απαισιοδοξία υπερτερεί της αισιοδοξίας, και στη Γαλλία, όπου οι απόψεις είναι ομοιόμορφα κατανεμημένες (49 % έναντι 49 %).

Ιστορικό

Το «Τακτικό Ευρωβαρόμετρο ― Καλοκαίρι 2020» (EB 93) διεξήχθη διά ζώσης και ολοκληρώθηκε κατ’ εξαίρεση με διαδικτυακές συνεντεύξεις, από τις 9 Ιουλίου έως τις 26 Αυγούστου 2020, στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, στο Ηνωμένο Βασίλειο και στις υποψήφιες χώρες.

Στα 27 κράτη μέλη διενεργήθηκαν 26 681 συνεντεύξεις.