Ηρακλής Φίλιος: «Η λογική του κόσμου δεν συμβαδίζει με το πνεύμα»

«Το ευαγγέλιο της Κυριακής (Μάρκ. 8,34 – 9,1), αναφέρεται σε μία προειδοποίηση την οποία θέτει ο Χριστός. ‘’Εάν κανείς θέλει να με ακολουθήσει, ας απαρνηθεί τον εαυτό του και ας σηκώσει τον σταυρό του και ας με ακολουθήσει. Διότι όποιος θέλει να σώσει την ζωή του, αυτός θα την χάσει, εκείνος δε που θα χάσει την ζωή του εξ’ αιτίας εμού και του ευαγγελίου, αυτός θα την σώσει.’’ (Μάρκ. 8, 35).

• Ζητάει δύσκολα πράγματα ο Χριστός. Ποιος θέλει να ακολουθήσει κάποιον, απαρνούμενος τον εαυτό του και σηκώνοντας παράλληλα τον σταυρό του; Βάζει δύσκολα ο Χριστός στον άνθρωπο. Τί σημαίνει να αρνηθεί κάποιος τον εαυτό του; Να πάψει να υπάρχει; Εδώ μία κουβέντα του λες του άλλου και είναι έτοιμος να σε κατασπαράξει. Σημαίνει να πάψει να υπάρχει ως φίλαυτος εαυτός, ως πρόσωπο αυτοερωτισμού που αρνείται την συγχώρηση, αυτό το μεγάλο θαύμα του να χωρέσει τον άλλον στον εαυτό του, παρά το γεγονός ότι ο άλλος μπορεί να τον έχει πληγώσει και αδικήσει. Ο όσιος Μάξιμος Ομολογητής στα Κεφάλαια περί αγάπης, κείμενα – γροθιά στην φιλαυτία, αναφέρει: ‘’ Μη θέλεις ν’ αρέσεις στον εαυτό σου, και δε θα μισείς τον αδελφό σου. Μην είσαι φίλαυτος, και θα γίνεις φιλόθεος’’. 

Ο φίλαυτος άνθρωπος ποτέ δεν θα καταφέρει να σκεφτεί, προσεγγίσει και χωρέσει τον άλλον μέσα του. Δεν χωράει κανέναν εαυτό, παρά μόνο τον δικό του. Άρνηση του εαυτού δεν σημαίνει να πάψει ο άνθρωπος να θέλει, να σκέφτεται, να ενεργεί. Ακόμη και το να κόψει το θέλημα του είναι αμαρτία. Λένε κάποιες φορές στην εξομολόγηση ‘’κόψε το θέλημα σου, πάψε να θέλεις’’. Ο Χριστός έκοψε το φυσικό του θέλημα; Δεν υπήρξε εκτός από τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος; Δεν κόβεται το φυσικό θέλημα. Παιδαγωγείται. Φτάνεις σε σημείο να το οδηγείς κατά Χριστόν, να θες κατά Χριστόν, όχι εκτός Χριστού κι εκτός συνανθρώπου, εις βάρος Χριστού και εις βάρος του συνανθρώπου. Αυτό είναι φιλαυτία. Άρνηση εαυτού σημαίνει παραμερισμός της μνησικακίας, της κατάκρισης, της συκοφαντίας, της κακότητας που διακατέχει τον άνθρωπος προς τον συνάνθρωπο του. 

Πώς θα ακολουθήσει κάποιος τον Χριστό εάν συγκατανεύσει προς τα αρνητικά πάθη; Πώς θα κατευθυνθείς στον Θεό χωρίς αγάπη, αφού ο ίδιος είναι αγάπη; (Α’ Ιω. 4,8). Το σήκωμα του σταυρού για το οποίο κάνει λόγο ο Χριστός στο ευαγγέλιο προϋποθέτει την άρνηση του εαυτού, όλων εκείνων των αρνητικών παθών που εμποδίζουν την κοινωνία με τον Θεό. Πώς θα συσχετιστεί κάποιος με τον Χριστό, εάν δεν απομακρυνθεί από εκείνα που εμποδίζουν τον συσχετισμό αυτό και την αναφορά αυτή στο πρόσωπο του Χριστού; 

Υπάρχει και κάτι άλλο. Η λογική του ευαγγελίου λέει: ‘’Θες να σώσεις την ζωή σου; Θα την χάσεις εξ αιτίας του Χριστού και του ευαγγελίου’’. Η λογική του κόσμου επιτάσσει ‘’Δεν θες να χάσεις; Σώσε το τομάρι σου’’. Τα λόγια του ευαγγελίου είναι ενάντια στην λογική του κόσμου τούτου. Δεν είναι για όλους, με την έννοια πως η κοσμική αντίληψη δεν ανέχεται και δεν αντέχει το βάρος των λόγων αυτών, που παράλληλα είναι η ουσία της ζωής. Όπως θα ‘λεγε και ο Νίτσε ‘’γι’ αυτήν την καινούρια μουσική χρειάζονται και καινούρια αυτιά’’. Ο Χριστός καλεί τον άνθρωπο να υπάρξει πάνω στο παράλογο του κόσμου, όχι όμως να το δεχτεί. Να βαδίσει πάνω στις πνευματικές αντιξοότητες του κόσμου και να τις αρνηθεί. Αυτές τις αντιξοότητες ο κόσμος τις λατρεύει, τις δέχεται, τις εξωθεί στα άκρα, αφού έχει βγάλει τον Χριστό από την καθημερινότητα του, καρφώνοντας Του περισσότερο τα καρφιά, σε περίπτωση που Εκείνος θελήσει να επιτελέσει ένα θαύμα γενναιοδωρίας και σωτηρίας.

Η λογική του κόσμου δεν συμβαδίζει με το πνεύμα πάνω στο οποίο φιλοσοφεί με τρόπο αγιοπνευματικό η Εκκλησία. Οι χριστιανοί, οι χριστιανοί εκείνοι που θέλουν να τιμούν το όνομα του χριστιανού, είναι άνθρωποι του αγώνα, της υπομονής, της σιωπής, της ανοχής, της συγχωρητικότητας, της προσευχής, της αγάπης. Αυτά είναι ανοησίες για τους περισσοτέρους. Ο χριστιανός δείχνει ανόητος. Ανόητος για τις αντιλήψεις ενός κόσμου που επιδιώκει να ματαιοδοξεί, ερωτοτροπώντας με ένα άηθες ήθος, παρά να ερωτεύεται το πρόσωπο του Χριστού και να συνεπαίρνεται από αυτό, αλλά και από την σχέση αγάπης με τους άλλους αδελφούς. 

Ο κόσμος σήμερα ικανοποιείται από τον βασανισμό της υπαρξιακής ετερότητας, αντιβαίνοντας δυστυχώς την θεώρηση του άλλου ως εαυτό, αντιμετωπίζοντας κάθε ανθρώπινη σχέση με ανερυθρίαστη αφαίμαξη της διαπροσωπικής ετερότητας, και αλλοίωσης της αγαπητικής εν-υπόστασης, που ενυπάρχει ως αλληλοσυμπλήρωση της κάθε ετερικής διαφορετικότητας, όχι όμως απραγματοποίητης στα πλαίσια μιας πνευματικής λειτουργικότητας της ανάγκης για ενύπαρξη και αναίρεση της αυτοαναφορικότητας στην αναφορικότητα του ερασμίου θεανθρωποκεντρικού προσώπου. Ο κόσμος τούτος πασχίζει να αγωνίζεται πολλές φορές, όχι να ζήσει κατά Χριστό και σύμφωνα με τα ζωντανά λόγια του ευαγγελίου, αλλά να ζήσει σύμφωνα με τις επιταγές του κόσμου, οι οποίες δεν σημαίνει ότι είναι θεμελιωμένες στο θέλημα του Κυρίου. Ο Χριστός συνεφέρει τα παιδιά του και προειδοποιεί έτσι ώστε να μην απογοητεύονται, λέγοντας τους κάθε φορά ‘’εγώ δεν είμαι από τον κόσμο αυτό’’ (Ιω. 8,23).

Ο σταυρός δεν αφήνει περιθώρια αυτοερωτισμού. Δεν έχει θέσει ο αυτοερωτισμός στον σταυρό. Είναι τέτοια η μαρτυρία και η αυθεντικότητα του που δεν επιτρέπει να υπάρχει ο άλλος χωρίς τον συνάνθρωπο του, επομένως και χωρίς τον Χριστό. Ο κόσμος τί απαντάει στο κάλεσμα του Χριστού μέσα από την άρση του σταυρού; Αυτός σταυρώθηκε για τον εαυτό Του. Ε, δεν σταυρώθηκε για τον εαυτό Του, για την δική σου προοπτική και σωτηρία σταυρώθηκε. 

Ο σύγχρονος άνθρωπος, ως ματαιόδοξος, έχει πετάξει τον σταυρό του, έχει αρνηθεί τον Χριστό. Είναι ‘’βάσανα’’ ο Χριστός και ο σταυρός για τον άνθρωπο που αγαπάει τον εαυτό του και θέλει να υπάρχει βγάζοντας τους άλλους από τον κόσμο. Το παράλογο των ανθρώπων έγκειται ακριβώς σ’ αυτόν την αποξένωση. Ο άνθρωπος του Θεού δεν γνωρίζει άλλον δρόμο εκτός του ευαγγελίου, που αποτελεί το πιο αντισυμβατικό και επαναστατικό πνευματικό μανιφέστο της ιστορίας, του κόσμου τούτου. Θες να κερδίσεις την ζωή σου; Ε, χάσε την για τον Χριστό. Όλα τα άλλα είναι φθηνές και χωρίς κόπο μαγκιές».

Πρεσβύτερος Ηρακλής Φίλιος (βαλκανιολόγος, θεολόγος)

Κληρικός Ι.Μ. Σταγών & Μετεώρων