Η καθιέρωση της Επετείου της 25ης Μαρτίου – 1oς Εορτασμός (Έγγραφα)

Η καθιέρωση της Επετείου της 25ης Μαρτίου, ως εθνικής επετείου «εις το διενεκές» πραγματοποιήθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα του Όθωνα στις 15/21 Μαρτίου 1838, στο οποίο ο εθνικός εορτασμός συνδέθηκε με τη θρησκευτική γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Το κείμενο του Διατάγματος έχει ως εξής:

• «Επί τη προτάσει της Ημετέρας επί των Εκκλησιαστικών (και της Δημοσίου εκπαιδεύσεως Γραμματείας), θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25 Μαρτίου, λαμπρά καθ’ εαυτήν εις πάντα Έλληνα δια την εν εαυτή τελουμένην εορτήν του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος δια την κατ’ αυτήν την ημέραν έναρξιν του υπέρ της ανεξαρτησίας αγώνος του Ελληνικού έθνους, καθιερούμεν την ημέραν ταύτην εις το διηνεκές ως ημέραν Εθνικής Εορτής».

Η ιδέα να καθιερωθεί η 25η Μαρτίου ως εθνική εορτή είχε ήδη διατυπωθεί από το 1834, σε ένα υπόμνημα που είχε συντάξει ο Φαναριώτης Παναγιώτης Σούτσος στα γαλλικά και είχε καταθέσει ως πρόταση για σχέδιο νόμου στον Όθωνα, ο Ι. Κωλέτης, με τίτλο «περί της καθιερώσεως εθνικών εορτών και δημόσιων αγώνων κατά το πρότυπο εκείνων της αρχαιότητας».

Ο Σούτσος σ’ αυτό δεν αναφερόταν στη θρησκευτική εορτή του Ευαγγελισμού κατά την αιτιολόγηση της πρότασής του αλλά έκανε μια ιστορική αναδρομή στο ξέσπασμα της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία και κατέληγε στη συνέχεια στην Αχαΐα:

«Η φωτιά της επανάστασης που ξέσπασε έκαψε την Πάτρα στις 22 του ίδιου μήνα [Μαρτίου] και στις 25 ολόκληρη την Πελοπόννησο. Η 25 Μαρτίου πρέπει λοιπόν να θεωρηθεί ως η μέρα της νέας εποχής, πόσω μάλλον που αυτή η μέρα προφητεύονταν από τους καλόγερους του Μεγάλου Σπηλαίου ως η μέρα της αναγέννησης της Ελλάδας και ως τέτοια την φοβούνταν οι Οθωμανοί της Πελοποννήσου και έπαιρναν μέτρα ασφαλείας».[1]

Στις 25 Μαρτίου του 1838, λοιπόν, εικοσιένας κανονιοβολισμοί ανήγγειλαν στους κατοίκους της Αθήνας ότι γιόρταζαν την πρώτη τους εθνική γιορτή. Ο Όθωνας και η Αμαλία ξεκίνησαν από το παλάτι, που εκείνη την εποχή βρίσκονταν στην πλατεία του Παλατιού, σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος, αφού τα ανάκτορα, η σημερινή Βουλή, δεν είχε ακόμα χτιστεί και απλώνονταν σε τρία σπίτια: του Βούρου, του Μαστρονικόλα και του Αφθονίδου, τα οποία είχαν ενοικιαστεί και ενωθεί ,για να αποτελέσουν την πρώτη κατοικία του βασιλικού ζευγαριού της χώρας. Προορισμός τους ήταν ο ναός της Αγίας Ειρήνης, αφού ακόμα η Αθήνα δεν είχε μητροπολιτικό ναό μιας και η σημερινή μητρόπολη θα είχε ακόμα κατασκευαστεί. Αυτή χτίστηκε από το 1842-1862 με βάση τα σχέδια των Theophilus Hansen, Δημήτριου Ζέζου, Florimond Boulanger και του Παναγιώτη Κάλκου, όπως σημειώνει στο βιβλίο του «Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20όν αιώνα» ο Κώστας Η. Μπίρης, Αθήνα, Μέλισσα, 1996 (γ’ έκδ.), σ. 65-67, 75-76, 113-114 και 132-136.

Στην Αγία Ειρήνη παρακολούθησαν τη δοξολογία μαζί με τις πολιτικές και στρατιωτικές αρχές της χώρας, τους ξένους διπλωμάτες, όλες τις συντεχνίες και πλήθος λαού. Στους δρόμους της διαδρομής από το παλάτι μέχρι την Αγία Ειρήνη είχε παραταχθεί η ένοπλη φρουρά της πόλης, ενώ πλήθος κόσμου ζητωκραύγαζε.

• Ας δούμε όμως πως περιγράφει η εφημερίδα «Αθηνά» της 26 Μαρτίου 1838 αυτή την πρώτη επέτειο. (Κάντε κλικ πάνω στην εικόνα και πατήστε μεγέθυνση):

 

Το ραντεβού του κόσμου δόθηκε στην Πλατεία του Παλατιού, όπου ο Δήμος Αθηναίων είχε στήσει ένα τρόπαιο και γύρω του στήθηκε ένα τρικούβερτο γλέντι μέχρι πρωίας, όπως έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής.

Την παράσταση έκλεψε μία ηλικιωμένη κυρία, ονόματι Λέκκα, η οποία θέλησε να σύρει πρώτη το χορό «Σταματήσατε, παιδιά μου, εις εμέ ανήκει ν’ αρχίσω τον χορό, διότι εις αυτό το έδαφος πρόσφερα δύω ανδρείους αδελφούς και τον μοναχόν υιό μου». Της επετράπη να σύρει το χορό, παρότι γυναίκα, «και με δάκρυα στα όμματα συνεχόρευε και συναγάλλετο με τους Έλληνας» (προφανώς ήταν Αρβανίτισσα). Η εικόνα αυτή έκανε μεγάλη εντύπωση στην παρευρισκόμενη γερμανίδα Γιούλια φον Νόρντενπφλιχτ (κυρία επί των τιμών της βασίλισσας Αμαλίας), η οποία δεν δίστασε να την παρομοιάσει με αρχαία Σπαρτιάτισσα.

Όλη την ημέρα η Αθήνα ήταν ένα πανηγύρι, αναφέρει η «Αθήνα». Το βράδυ φωταγωγήθηκαν με φανούς η Ακρόπολη, τα δημόσια κτίρια, αλλά και πολλά σπίτια. Μεγάλη εντύπωση στους Αθηναίους έκανε ο σχηματισμός ενός μεγάλου φωτεινού σταυρού σε μια πλευρά του Λυκαβηττού.

————————————————–

1. Κ. Αθ. Διαμάντης, «Πρότασις καθιερώσεως εθνικών επετειών και δημοσίων αγώνων κατά το πρότυπον των εορτών της αρχαιότητος κατά το έτος 1835», εφ. Αθηνά 73-74, (1972-1973), σ. 314

Η φωτογραφία της ανάρτησης: Acropolis: Φωτογραφία του 1850 από τον Jean Baptiste Louis Baron Gros, γνωστού ως Βαρόνου Γκρος.

---

Λευτέρης Τηλιγάδας
«Agrinio365» Media Group | Antenna-Star.gr – AgrinioTimes.gr