Οι παλιοί νερόμυλοι στο Πεντάκορφο (Αράχωβα) Αιτωλοακαρνανίας

Το φυσικό κάλος της περιοχής ενισχύεται από τα άφθονα νερά που πηγάζουν από τις ελατοσκεπασμένες πλαγιές του βουνού που κατηφορίζοντας σχηματίζουν στην άκρη του χωριού τον ποταμό Ζέρβα, ορμητικός και επικίνδυνος το χειμώνα, όμως σχεδόν ξεροπόταμος το καλοκαίρι αφού οι κάτοικοι αρδεύουν τα χωράφια τους από αυτόν, πιάνοντας το νερό παλιότερα με δέσεις και χωμάτινα αυλάκια,αργότερα με σωλήνες και υδρομαστεύσεις!

Είναι ευνόητο ότι σε μια περιοχή, όπως το Πεντάκορφο , που περικλείεται από το υδάτινο στοιχείο δεν θα μπορούσαν να λείπουν τον παλιότερο καιρό και οι νερόμυλοι…Η βαριά βιομηχανία της εποχής!

Και όντως ήταν η βαριά βιομηχανία της εποχής αφού στο χωριό υπήρχαν και λειτουργούσαν τέσσερις τέτοιοι.

Τόσους εγώ θυμάμαι να δουλεύουν κανονικά και καθημερινά στους οποίους πήγα και εγώ ο ίδιος για άλεσμα…

Συγκεκριμένα ξεκινώντας από πάνω προς τα κάτω στο χωριό, υπήρχαν οι εξής νερόμυλοι!

Ο Μύλος του Γαβρίλη Κωτούλα, στη θέση Σεπετός που είναι και ο πανέμορφος καταρράκτης, “έπιανε” το νερό που πηγάζει από την πηγή Κεφαλόβρυσο, κρυστάλλινο καθαρό , με ξύλινη κάδη παλιότερα και μεταλλική αργότερα, τροφοδοτούσε το μύλο. Ύστερα το νερό συνέχιζε τον κατήφορο προς το χωριό.

Ο μύλος αυτός μπορούμε να πούμε ότι ήταν ο πιο τακτικός στο άλεσμα γιατί η θέση και η ποσότητα του νερού, του επέτρεπε να αλέθει συνέχεια!

Θυμάμαι οτι κάποτε πήγα με τη μάνα μου εκεί το καλοκαίρι για να αλέσουμε τραχανά.
Η μάνα μου φορτώθηκε το “γέννημα”, καμιά 25αριά κιλά σιτάρι και εγώ την ακολουθούσα για παρέα. Θα ήμουν 7-8 χρονών.

Από τότε μου άρεσε να ακολουθώ τους γονείς μου σε μέρη που δε γνώριζα και ιδιαίτερα σε τοποθεσίες που λειτουργούσαν μικρές τέτοιες παραδοσιακές μηχανές όπως π,χ και τα ελαιοτριβεία.

 Εκεί συναντούσα πάντα άγνωστους ανθρώπους, κάθε ηλικίας , από διάφορα μέρη και πάντα άκουγα και μάθαινα κάτι το καινούργιο.

Σηκωθήκαμε θυμάμαι νωρίς το πρωί (μπονώρα) μην μας πιάσει ο ήλιος, να πάμε και να γυρίσουμε νωρίς γιατι η μάνα μου αργότερα έπρεπε να κάνει τις δουλειές του σπιτιού όπως ζύμωμα και φαγητό στη φωτιά για δεκαμελή οικογένεια…

Όταν φτάσαμε στη θέση που ήταν ο μύλος ένα πρωινό ψυχρό αεράκι σου σήκωνε την τρίχα.

Πρέπει να ήταν Αύγουστος, 7:00 με 8:00 το πρωί…

Το μέρος εκεί είναι απόσκιο και ο ήλιος το παίρνει μετά τις 11-12 η ώρα. Η τοποθεσία ήταν ένας μικρός παράδεισος.

Μηλιές,καρυδιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα σε μικρά πεζούλια.

Εντύπωση μου έκανε τότε,μικρό παιδί,η υγεία των καρπών της μηλιάς και της καρυδιάς.

Φαίνεται το ορεινό του μέρους ,η δροσιά της νύχτας και το πετρώδες του εδάφους βοηθούσαν!Ο τόπος μύριζε ποτισμένη γη και τριγύρω αντηχούσε το νερό που έπεφτε από τον καταρράχτη. Απέναντι στον πεταλίτη έβοσκαν γίδια ακροβατώντας ,ατσοπάνευτα με μεγάλα κύπρια (μπρούντζινα κουδούνια).
Μπήκαμε στο μύλο πρώτοι και ο ηλικιωμένος μυλωνάς μας άλεσε το γέννημα και μας πρόσφερε κουλούρα ζεστή σταρένια μαύρη.

Την κάναμε προσφαϊ με τυρί και αυγά που είχαμε μαζί μας.
Πού είναι τώρα εκείνη η όρεξη και η νοστιμιά…

Πού να βρεθούν σήμερα τέτοια γνήσια υγιεινά αγαθά.
Ο μύλος μέσα είχε και άλλα “γεννήματα” για άλεσμα.

Ο κόσμος τα άφηνε εκεί και όποτε ευκαιρούσε πήγαινε και τα έπαιρνε. Ούτε σκέψη και φόβο για κλοπή και φύρα.

Ο μυλωνάς έπαιρνε για πληρωμή ένα μικρό μέρος του γεννήματος το λεγόμενο ξαϊ.

Πιο κάτω, στη θέση Καρδαρέϊκα λειτουργούσε και υπάρχει ακόμα σε καλή κατάσταση ο μύλος των αδερφών Καρδαρά, Νίκου και Τάσου πάνω στο μονοπάτι που τότε πήγαινε προς το χωριό Καστανούλα.
Δίπλα υπήρχε ξύλινη νεροτριβή που έπλενε τα χοντρά ρούχα και τα σκεπάσματα.
Πόσες καλοσύνες θυμάμαι από αυτούς τους μυλωνάδες!.και τη μυλωνού τη θειά Αγγέλω!
Πρόσχαρη και χορατατζού γυναίκα!

Εκείνα τα δύσκολα χρόνια ήτανε και η πρακτική μαμή του χωριού…
Στο σπίτι τους το χειμώνα που το ρέμα κατέβαζε και γίνονταν αδιάβατο έβρισκαν καταφύγιο
οι διαβάτες που πήγαιναν η έρχονταν από την Καστανούλα.

Ο μύλος των αδερφών Τάσου και Νίκου Καρδαρά
Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι τότε δεν υπήρχε δρόμος για την Καστανούλα και πέραν αυτής.
Σήμερα έχει ανοίξει ο δρόμος αλλά σε ένα τμήμα του είναι χωματόδρομος και αδιάβατος το χειμώνα,  και οι κάτοικοι και περαστικοί περνάνε, άκουσον,άκουσον, επάνω σε κρεμαστό κουνιστό,

τριτοκοσμικό γεφυράκι, παρά την δέσμευση της Περιφέρειας για κατασκευής γέφυρας.

Ο γιος του Τάσου Καρδαρά (60 ετών σήμερα), μαζεύει το αλεύρι την ώρα που αλέθει ο μύλος

Πιο κάτω και στο συνοικισμό Αγία Δευτέρα υπήρχαν και λειτουργούσαν άλλοι δύο νερόμυλοι:
Ο ένας στη θέση Κρανιά του μακαρίτη Σπύρου Ξευγένη και ο άλλος στη θέση Λογγά
του εν ζωή Φώτη Ανδρώνη! Θυμάμαι να πηγαίνουν εκεί γεννήματα με γαϊδουράκια για άλεσμα,από τα χωριά Κυπάρισσος Αμπέλια κλπ.Και σε άλλες τοποθεσίες του χωριού υπάρχουν ακόμα ερείπια άλλων νερόμυλων Αυτοί όμως οι νερόμυλοι που ανέφερα πιο πάνω με κάποια επισκευή και συντήρηση θα μπορούσαν να γίνουν λειτουργικοί και επισκέψιμοι και θα αποτελούσαν μνημεία λαογραφικής και πολιτισμικής κληρονομιάς!

Παλαιότερα τα έργα αυτά εντάσσονταν σε προγράμματα αγρό τουρισμού ,αλλά σήμερα με την κρίση τα πράγματα έχουν δυσκολέψει.

Ενδεικτική φώτο για το πως ήταν οι παλιές νεροτριβές.

Αξίζει να γνωρίσουν οι καινούργιες γενιές τον τρόπο ζωής του παρελθόντος!Έναν τρόπο απλό,  φυσικό ,ανθρώπινο από τον οποίο η εξέλιξη της τεχνολογίας και της επιστήμης μας έχει αποκόψει!

Κείμενο : Φίλιππος Φαρμάκη

parakampylianews.blogspot.com