Ομιλία Δημήτρη Κωνσταντόπουλου στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού για τη μουσειακή πολιτική

Ομιλία Δημήτρη Κωνσταντόπουλου στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού για τη μουσειακή πολιτική και τη μετατροπή πέντε μουσείων σε ΝΠΔΔ

• Κύριε Πρόεδρε, Κυρία Υπουργέ, Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι,

Τους τελευταίους μήνες, ο χώρος του πολιτισμού στη χώρα μας βιώνει με ευθύνη της κυβέρνησης μια βαθιά κρίση. Το Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 κατέταξε τους αποφοίτους της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης στην κατηγορία ΔΕ. Οι καλλιτέχνες και οι απόφοιτοι των σχολών των παραστατικών τεχνών νιώθουν ότι το κράτος υποτιμά τις σπουδές τους. Το ελληνικό κράτος έχει επιλέξει να αφήσει αδιαβάθμητες τις καλλιτεχνικές σχολές και σήμερα έρχεται ένα ΠΔ να διαιωνίσει ένα πρόβλημα, αντί να το λύσει. Την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε τις παραιτήσεις των καθηγητών της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου. Η Σχολή έκλεισε για πρώτη φορά! Ενώ ακολούθησαν οι παραιτήσεις των καθηγητών του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος. Οι κινητοποιήσεις είναι μαζικές.

Από την ανωτατοποίηση των ΤΕΙ το 2003, το Κράτος σταμάτησε την αντιστοίχιση μεταξύ των αποφοίτων των σχολών Ανώτερης Εκπαίδευσης με την κατηγορία ΤΕ, αφήνοντας τους καλλιτέχνες μετέωρους. Η ανάπτυξη του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων και η αντιστοίχισή του με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων υλοποιήθηκε από τον ΕΟΠΠΕΠ υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας. Ήταν μια μακρά διαδικασία. Ξεκίνησε με τον ν. 3879/2010 επί υπουργίας Άννας Διαμαντοπούλου. Φτάσαμε στο 2015, όπου το Εθνικό Πλαίσιο Προσόντων ολοκληρώθηκε, αλλά τελικά δεν υπήρξε συναίνεση για το επίπεδο στο οποίο βρίσκονται οι Ανώτερες Σχολές των παραστατικών τεχνών.

Ωστόσο, στο άρθρο 16 παράγραφος 7 του Συντάγματος ορίζεται ξεκάθαρα ότι υφίστανται ανώτερες σχολές, δημόσιες και ιδιωτικές. Ενώ βάσει του ν. 1158/1981, η Ανώτερη Καλλιτεχνική Εκπαίδευση ανήκει στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Πρέπει να δοθεί οριστική λύση στην αντιστοίχιση των πτυχίων των καλλιτεχνικών σχολών, αναγνωρίζοντας στους αποφοίτους ότι έχουν λάβει ανώτερη εκπαίδευση. Μετά την ανωτατοποιηση των ΤΕΙ, η κατηγορία ΤΕ δεν υφίσταται πλέον εν τοις πραγμασι. Όσο για τα πτυχία 3ετούς φοίτησης των καλλιτεχνών και παραστατικών σχολών, υπάρχει κενό νόμου. Το κράτος λοιπόν, είναι αυτό που πρέπει να βρει που θα ενταχθούν. Την ανεπάρκεια του κράτους δεν μπορεί να την πληρώνουν οι πολίτες. Ο κ. Γιατρομανωλάκης είπε ότι τα πτυχία τους βρίσκονται στο επίπεδο 5. Δώστε λύση.

Κα Υπουργέ, πρέπει οι απόφοιτοι των καλλιτεχνικών σχολών, να έχουν το δικαίωμα εξομοίωσης των τριετών σπουδών τους μέσω προγράμματος και κύκλου σπουδών που θα παρακολουθήσουν με τα αντίστοιχα πανεπιστημιακά τμήματα. Καθώς και να τους δοθεί η δυνατότητα για απόκτηση παιδαγωγικής επάρκειας μέσω της ΑΣΠΑΙΤΕ. Και ας μη ξεχνάμε, ότι οι απόφοιτοι τριετών σπουδών από την Αγγλία, επιστρέφουν στην Ελλάδα και αναγνωρίζουν τα πτυχία τους από τον ΔΟΑΤΑΠ.  Για ποιο λόγο λοιπόν οι απόφοιτοι των Ανώτερων Δραματικών Σχολών να μην έχουν το δικαίωμα να περνούν μια αντίστοιχη διαδικασία αναγνώρισης των σπουδών τους; Δηλαδή ισοτιμία και αντιστοιχία. Περιμένουμε την Τετάρτη στη σύσκεψη που θα κάνει ο πρωθυπουργός με τους εκπροσώπους των καλλιτεχνών να δώσει λύση στο αδιέξοδο που έχει δημιουργήσει.

Και έρχομαι στο Νομοσχέδιο.
 
Αγαπητοί συνάδελφοι, το σημερινό νομοσχέδιο φέρνει ραγδαίες αλλαγές στη μουσειακή πολιτική της χώρας μας. Εν μία νυκτί, τα πέντε μεγαλύτερα μουσεία της χώρας μας, αλλάζουν νομική μορφή και γίνονται Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου. 

Πρόκειται για

• Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο,
• Το Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο,
• Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης,
• Το Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης,

• Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Το νομοσχέδιο, διασπά τη δομική και λειτουργική ενότητα του Υπουργείου Πολιτισμού. Διασπά τον ενιαίο χαρακτήρα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας που διασφαλίζει την αποτελεσματική και ορθολογική διαχείριση του πολιτισμικού μας πλούτου.

Η μετατροπή σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, παρουσιάζεται από την Κυβέρνηση, ως τρόπος ενίσχυσης της εξωστρέφειας, της ευελιξίας, της ανάπτυξης των μουσείων αυτών. Στην πράξη ωστόσο, δεν υφίσταται καμία τεκμηρίωση, καμία μελέτη σκοπιμότητας που να στηρίζει αυτό το εγχείρημα.

Ενώ όπως ακούσαμε από τους φορείς, τα μουσεία ήδη σήμερα αναπτύσσουν δράσεις, εντάσσονται σε προγράμματα, αναπτύσσουν την εξωστρέφειά τους. Ακόμα και το επιχείρημα για την αλλαγή της νομικής μορφής των Μουσείων στο μοντέλο του Μουσείου Ακρόπολης το οποίο λειτουργεί ως ΝΠΔΔ, είναι έωλο. 

Διότι το Μουσείο Ακρόπολης, ξεχωρίζει για τον πλούτο των συλλογών του, που προσελκύει επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο κι όχι για τη διοικητική του δομή. Χαρακτηριστικά να αναφέρω, ότι σήμερα, ενώ ο οργανισμός του προβλέπει 17 τμήματα σε διευθύνσεις, λειτουργούν μόνο 10. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι στην ακρόαση των φορέων, χαρακτήρισαν τον Οργανισμό του παρωχημένο. Στέκονται κάθετα απέναντι στο Νομοσχέδιο και ζητούν λύση στα διαχρονικά εργασιακά προβλήματα που αντιμετωπίζουν.

Δηλαδή άνθρωποι που εργάζονται για ένα Μουσείο Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου και έχουν άμεση αντίληψη, απορρίπτουν το σκεπτικό της Κυβέρνησης για ευελιξία και ανάπτυξη λόγω της λειτουργίας με τη μορφή του ΝΠΔΔ.

Κι αν πάλι, ο στόχος του Υπουργείου, είναι τα Μουσεία να αναπτυχθούν τόσο που να αποκτήσουν οικονομική αυτοτέλεια, να σημειώσω ότι ακόμα και το Μουσείο της Ακρόπολης, με τη μεγάλη επισκεψιμότητα, δεν έχει καταφέρει να έχει οικονομική αυτοτέλεια, αλλά χρηματοδοτείται από το κράτος.

Στα θέματα της διοίκησης, κάθε μουσείο θα διοικείται πλέον από 7μελές ΔΣ. Εδώ κα Υπουργέ, όπως σας τονίσαμε και στις Επιτροπές, θα έπρεπε να τεθούν πιο συγκεκριμένα κριτήρια στο νόμο αναφορικά με τα προσόντα τους. Διότι έχουν να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις για τα Μουσεία και τις συλλογές τους και απαιτούνται γνώσεις εξειδικευμένες. Πρέπει λοιπόν τα μέλη της Διοίκησης να υπόκεινται σε σαφείς μετρήσιμους δείκτες και η επιλογή τους να γίνεται με όρους διαφάνειας, αξιοκρατίας, αντικειμενικότητας. Κρίσιμο είναι επίσης, να προβλεφθεί συμμετοχή εκπροσώπου των εργαζομένων στο ΔΣ., συμβάλλοντας στη θωράκιση των εργαζομένων απέναντι στις όποιες διαθέσεις της διοίκησης. Εδώ να σημειώσω, ότι οι εργαζόμενοι στα Μουσεία και εν γένει στο Υπουργείο Πολιτισμού εκφράζουν με τρόπο καθολικό την πλήρη αντίθεσή τους στο Νομοσχέδιο. Οι κινητοποιήσεις είναι μαζικές.

Το Υπουργείο επιμένει ότι δεν επέρχεται καμία αλλαγή για τους εργαζόμενους. Δίνοντάς τους τη δυνατότητα να συνεχίσουν να εργάζονται για το Μουσείο, με απόσπαση, ενώ παραμένουν υπάλληλοι του Υπουργείου Πολιτισμού. Καμία ωστόσο αναφορά δεν γίνεται για τους μελλοντικούς εργαζόμενους στα Μουσεία. Και τελικά με το νομοσχέδιο δημιουργούνται εργαζόμενοι πολλαπλών ταχυτήτων κι αυτό μοιραία θα οδηγήσει σε ζητήματα άνισης μεταχείρισης. Διότι οι εργαζόμενοι στα ΝΠΔΔ δεν ταυτίζονται με τους εργαζόμενους στο Υπουργείο Πολιτισμού. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι στα ΝΠΔΔ δεν λαμβάνουν το επίδομα ανθυγιεινής εργασίας, ενώ συνάδελφοί τους στο Υπουργείο το εισπράττουν!

Όσο για τον πειθαρχικό έλεγχο, είναι λάθος η πρόβλεψη του Γενικού Διευθυντή του Μουσείου ως πρωτοβάθμιο πειθαρχικό όργανο και του ΔΣ ως δευτεροβάθμιο. Να θυμίσω ότι υπάρχει το ΣΤ΄ Υπηρεσιακό Συμβούλιο που αφορά τα ΝΠΔΔ. Οι εργαζόμενοι λοιπόν πρέπει να υπάγονται στα υπηρεσιακά και πειθαρχικά συμβούλια του Υπουργείου Πολιτισμού.Και φυσικά να μην αποκλείονται οι εργαζόμενοι στο Μουσείο της Ακρόπολης. Κι εδώ να σημειώσω ότι ενώ το νομοσχέδιο περιέχει διατάξεις για το Μουσείο της Ακρόπολης, καμία από αυτές δε λύνει τα διαχρονικά αιτήματα των εργαζομένων του Μουσείου. Οι εργαζόμενοι ζητούν την εκπροσώπησή τους στο Διοικητικό Συμβούλιο καθώς και να τους δοθεί η δυνατότητα για κινητικότητα με την ένταξη του Μουσείου στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης. Ζητούν εξίσωση στα εργασιακά δικαιώματα.

Το Υπουργείο ωστόσο, όχι μόνο δε φέρνει λύση σε αυτά τα αιτήματα, αλλά τελικά με το νομοσχέδιο, σύρει στο ίδιο μοντέλο και τους εργαζόμενους στα 5 Μουσεία ! Και έρχομαι στο θέμα του ΟΔΑΠ.

Η λειτουργία των Μουσείων ως ΝΠΔΔ, σημαίνει ότι τα ίδια τα μουσεία θα διαχειρίζονται τα έσοδα από εισιτήρια, πωλητήρια, αναψυκτήρια. Στο μέλλον δε, θα καθοριστεί ποσοστό υπέρ του ΟΔΑΠ. Όλα αυτά τα έσοδα λοιπόν, από πωλητήρια και αναψυκτήρια, θα λείψουν από τον κουμπαρά του ΟΔΑΠ. Μάλιστα στην ακρόαση των φορέων ακούσαμε ότι ο Οργανισμός αναμένεται να χάσει 7 εκατομμύρια ευρώ έσοδα ετησίως! Ο ΟΔΑΠ λοιπόν, χρηματοδοτεί τα μουσεία και τους αρχαιολογικούς χώρους ανά την επικράτεια. Χρηματοδότηση που είναι άκρως απαραίτητη, ακόμα και για την επιβίωση των μικρών περιφερειακών μουσείων. Πώς θα αντιμετωπιστεί λοιπόν η μείωση των πόρων του ΟΔΑΠ; Γιατί βλέπουμε ότι στο νομοσχέδιο, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη!

Αγαπητοί συνάδελφοι,
Όσον αφορά στα υπόλοιπα άρθρα του Νομοσχεδίου :Να σταθώ στις ρυθμίσεις για την εγγυητική ευθύνη του Δημοσίου, σε περίπτωση απώλειας ή φθοράς των πολιτιστικών αγαθών κατά την κινητικότητά τους. Δηλαδή κα Υπουργέ, φέρνετε αλλαγές, σε νόμο που ψηφίστηκε στα τέλη του 2021!Και αναμένουμε τελικά να δούμε, αν οι διατάξεις αυτές θα λειτουργήσουν, γιατί μέχρι σήμερα η εγγυητική ευθύνη είχε μείνει στα χαρτιά. Επίσης, το Νομοσχέδιο περιέχει διατάξεις για τον ΟΔΑΠ και το Μουσείο της Ακρόπολης.

Διατάξεις που ωστόσο, δε λύνουν βασικά προβλήματα των δύο αυτών φορέων. Παρότι το θέσαμε και στις Επιτροπές, ακόμα δεν έχει διευκρινιστεί τι ισχύει με τη δυνατότητα ίδρυσης Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου εκμετάλλευσης από τον ΟΔΑΠ, και αν τούτο είναι στα σχέδια της Κυβέρνησης. Διότι βλέπουμε ότι η σχετική διάταξη διατηρείται.

Επίσης, δεν προβλέπονται οργανικές θέσεις πωλητών στα Μουσεία. Όσον δε αφορά στο Μουσείο της Ακρόπολης, το θεσμικό πλαίσιο του Μουσείου χρειάζεται αλλαγές. Ήδη ανέφερα κα Υπουργέ τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι και σας καλώ να δώσετε λύση. Στην κινητικότητα, στον πειθαρχικό έλεγχο, στην εξίσωσή τους ως προς τα εργασιακά τους δικαιώματα με τους υπόλοιπους εργαζόμενους.

Ολοκληρώνοντας αγαπητοί συνάδελφοι, η διαχείριση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, ανήκει βάσει του Συντάγματος, στο σκληρό πυρήνα της κρατικής εξουσίας. Το Νομοσχέδιο ωστόσο χωρίς τεκμηρίωση, χωρίς σχέδιο, χωρίς κοστολόγηση, αλλάζει τη νομική μορφή των 5 μεγάλων Μουσείων μας. Το αποτέλεσμα είναι, ότι δημιουργούνται κίνδυνοι τόσο για την εθνική μουσειακή πολιτική όσο και για τα ίδια τα Μουσεία και τους εργαζόμενους σε αυτά. 

Γι’ αυτό και το καταψηφίζουμε.

Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ στις 2 πολύ σημαντικές τροπολογίες που κατέθεσε το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ.

Η πρώτη αφορά τα κόκκινα δάνεια Από το βήμα αυτό, ήδη από το 2017 επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ, είχα εκφράσει το κοινωνικό αίτημα να προηγούνται οι δανειολήπτες από τα funds.Όπως δηλαδή ακριβώς είχε γίνει στην Κύπρο. 

Ο εξωδικαστικός μηχανισμός του πτωχευτικού κώδικα που ψήφισε πριν από δύο χρόνια η κυβέρνηση απέτυχε πανηγυρικά. Οι εταιρείες που αγοράζουν τα δάνεια επισπεύδουν τους πλειστηριασμούς για το γρήγορο κέρδος. Αποτέλεσμα, η πρώτη κατοικία πολλών συμπολιτών μας να απειλείται περισσότερο από ποτέ. Καταθέτουμε λοιπόν σήμερα τροπολογία, για επαναφορά του πλαισίου της προστασίας της κατοικίας του ν.3869/2010 με ταυτόχρονη κατοχύρωση του δικαιώματος του οφειλέτη στην αγορά του δανείου του. Κάθε φυσικό πρόσωπο λοιπόν, ανεξαρτήτως επαγγελματικής ιδιότητας, που αποδεδειγμένα βρίσκεται σε αδυναμία πληρωμής να μπορεί να σώσει το σπίτι του, ρυθμίζοντας τις οφειλές του μέχρι το ύψος της αξίας της.Και σε περίπτωση αδυναμίας καταβολής της δόσης, να υπάρχει δυνατότητα συνεισφοράς του Δημοσίου, ενώ στην περίπτωση των αγροτών, να προστατεύονται οι αγροτικές εκτάσεις, ώστε να μπορούν οι αγρότες να εργαστούν με αξιοπρέπεια.

Ταυτόχρονα, με τη δεύτερη τροπολογία, προτείνουμε την επέκταση της τακτικής επιδότησης ανεργίας των εποχικά εργαζομένων. Να θυμίσω ότι το 2013, το ΠΑΣΟΚ είχε μεριμνήσει για τη χορήγηση επιδόματος τακτικής ανεργίας διάρκειας 3 μηνών και 5 ημερών στους εποχικούς εργαζόμενους. Σήμερα, υπό την πίεση της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού, κι ενώ η χώρα βρίσκεται εκτός ενισχυμένης εποπτείας, οι εποχικοί εργαζόμενοι παραμένουν χωρίς εισόδημα για περίπου τρεις μήνες. Προτείνουμε, λοιπόν, να επεκταθεί το επίδομα ανεργίας από 3 έως 5 μήνες ανάλογα με τις ημέρες εργασίας που έχουν πραγματοποιήσει. Είναι ένα δίκαιο αίτημα σε μια περίοδο που αυτοί οι εργαζόμενοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι. 

Καλούμε, λοιπόν, την κυβέρνηση να κάνει αποδεκτές και τις δύο τροπολογίες.

Ευχαριστώ