Στο παλιό κοιμητήριο του Γαλαξιδίου, ένας κήπος γλυπτών

Με δυο λόγια μεστά, η Ροδούλα Σταθάκη-Κούμαρη μου έγραφε προ μηνών: «Στο κοιμητήριο του Γαλαξειδίου (άγνωστο στους πολλούς) γίνεται μια μεγάλη προσπάθεια διασώσεως των μνημείων του. Πρόκειται για εξαίρετα δείγματα ταφικής γλυπτικής γνωστών Ελλήνων καλλιτεχνών.

• Το κοιμητήριο δημιουργήθηκε τον 19ο αιώνα, την εποχή της τελευταίας ναυτικής και εμπορικής ακμής της πολιτείας από εύπορους καραβοκύρηδες και καπεταναίους».

Το βιβλίο της «Ένας περίπατος στο κοιμητήριο Γαλαξειδίου», μια δική της συμβολή στην προβολή και συντήρηση των μνημείων του, όπως έλεγε η ίδια, ήταν δυστυχώς το τελευταίο της, καθώς αυτή η άξια μελετήτρια της ιστορίας του Γαλαξιδίου, ένας άνθρωπος ιδιαίτερα καλλιεργημένος, με διά βίου προσφορά, απεβίωσε τον περασμένο Μάιο. Το βιβλίο της για το κοιμητήριο του Γαλαξιδίου έμεινε να με συντροφεύει, άλλωστε οι μελέτες της για την ιστορία και τη λαογραφία είναι ένας πλούτος που πρέπει να αναδειχθεί, να περνάει στις επόμενες γενιές. Αυτό θα ήθελε και η ίδια.

Στο γεμάτο φωτογραφίες βιβλίο της για το κοιμητήριο, με πολλά νεοκλασικά γλυπτά, αντιλαμβάνεται κανείς την αγωνία της για τη διάσωση αυτού του ιστορικού τόπου (ανάλογη είναι η μοίρα πολλών ιστορικών κοιμητηρίων στην Ελλάδα). Το κοιμητήριο λειτούργησε για πρώτη φορά το 1859 (έως τότε οι ταφές γίνονταν στους περιβόλους ναών), «όταν το Γαλαξείδι είχε φτάσει στη μεγαλύτερη ακμή της εμπορικής ναυτιλίας του». Ωραίες εικόνες για το κοιμητήριο μας δίνει η συγγραφέας του Γαλαξιδίου, Εύα Βλάμη (1910-1976). Θαυμάσιες αναφορές κάνει η Ροδούλα Σταθάκη-Κούμαρη στον γλυπτικό διάκοσμο των ταφικών μνημείων, εντοπίζει το στεφάνι με δυο κλαδιά δάφνης, «σύμβολο δόξας και τιμής», το λυχνάρι, τη λήκυθο, τον αμφορέα, τον άγγελο, τον ακτινωτό σταυρό, την άγκυρα, το τιμόνι, το ανοιχτό βιβλίο, το πουλί με ανοιγμένα φτερά, το βιβλίο του αποχαιρετισμού…

Παρά τις λεηλασίες, διασώθηκαν αρκετά μνημεία (με τη φροντίδα του δημάρχου Ηλία Μιχόπουλου, 1989-1994). Σημαντική η συμβολή του φωτογράφου Ηλία Μασσάρου και της μεταπτυχιακής φοιτήτριας Χρυσάφως Τσώνου. Προλογίζει ο αρχαιολόγος Πάνος Βαλαβάνης