Πώς θα έχουν πρόσβαση σε προϊόντα και υπηρεσίες άτομα με αναπηρία

Το παρόν σχέδιο νόμου εντάσσεται στην προσπάθεια επίτευξης των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η χώρα μας, στο πλαίσιο της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (ΣΗΕΔΑΑ), η οποία κυρώθηκε με το νόμο 4074/2012 (ΦΕΚ 88/Α΄). 

Η ενσωμάτωση της Οδηγίας έχει ενταχθεί και στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες.

Η προσβασιμότητα βρίσκεται στο επίκεντρο της ΣΗΕΔΑΑ. Στο άρθρο 9 της εν λόγω Σύμβασης προβλέπεται η υποχρέωση των συμβαλλόμενων μερών για λήψη των κατάλληλων μέτρων για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας, ενώ στο άρθρο 3 η προσβασιμότητα αναφέρεται ως γενική αρχή της Σύμβασης, η οποία θα πρέπει να εξετάζεται σε σχέση με την απόλαυση των δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών που αναφέρονται στη Σύμβαση.

Η προσβασιμότητα προλαμβάνει ή εξαλείφει τα εμπόδια στη χρήση βασικών προϊόντων και υπηρεσιών, επιτρέποντας τη χρήση και την κατανόησή τους από Άτομα με Αναπηρίες και άτομα με λειτουργικούς περιορισμούς, σε ισότιμη βάση με τα άλλα άτομα.

Επιπλέον, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των Ατόμων με Αναπηρίες να επωφελούνται μέτρων που έχουν σχεδιαστεί για να τους εξασφαλίζουν αυτονομία, κοινωνική και επαγγελματική ένταξη και συμμετοχή στη ζωή της κοινότητας.

Το σχέδιο νόμου έχει ως στόχο να συμβάλει στη βελτίωση της λειτουργίας της εσωτερικής αγοράς και στην άρση και αποτροπή των φραγμών στην ελεύθερη κυκλοφορία προσβάσιμων προϊόντων και υπηρεσιών μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, φραγμοί οι οποίοι προκύπτουν από μη εναρμονισμένες εθνικές προσεγγίσεις όσον αφορά το ζήτημα της προσβασιμότητας.

Στοχεύει επίσης στην προώθηση της ανεξάρτητης διαβίωσης και της αυτόνομης επιλογής των Ατόμων με Αναπηρίες, καθώς και στην ενίσχυση της προσπάθειας πλήρους και ισότιμης συμπερίληψης των ατόμων αυτών στην οικονομική και κοινωνική ζωή, έκφανση της οποίας είναι και η εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης αναφορικά με τις δυνατότητες πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες.

Με το παρόν σχέδιο νόμου (Μέρος Β΄) εφαρμόζονται ειδικές απαιτήσεις προσβασιμότητας σε όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που καλύπτονται από αυτό, υπό την προϋπόθεση ότι οι εν λόγω απαιτήσεις δεν προκαλούν μεταβολή του βασικού χαρακτήρα τους ή ότι δεν επιβάλλουν δυσανάλογη επιβάρυνση στους φορείς. Προϊόντα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του σχεδίου νόμου:

• τα υλικά συστήματα πληροφορικής γενικής χρήσης από τους καταναλωτές και λειτουργικά συστήματα για τα εν λόγω υλικά συστήματα,

• τα τερματικά τερματικά πληρωμών, • αυτόματες ταμειακές μηχανές,

• μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων, μηχανήματα ελέγχου εισιτηρίων,

• διαδραστικά τερματικά αυτοεξυπηρέτησης που παρέχουν πληροφορίες, εκτός από τα τερματικά που εγκαθίστανται ως αναπόσπαστα τμήματα οχημάτων, αεροσκαφών, πλοίων ή τροχαίου υλικού,

• τερματικός εξοπλισμός καταναλωτών με διαδραστικές υπολογιστικές δυνατότητες που χρησιμοποιείται για την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών,

• τερματικός εξοπλισμός καταναλωτών με διαδραστική υπολογιστική δυνατότητα που χρησιμοποιείται για την πρόσβαση σε υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων,

• συσκευές ανάγνωσης ηλεκτρονικών βιβλίων. Τα προϊόντα πρέπει: – να φέρουν σήμανση CE – να σχεδιάζονται και να παράγονται με τέτοιο τρόπο ώστε να μεγιστοποιείται η χρήση τους από Άτομα με Αναπηρίες. – να είναι σύμφωνα με τους κανόνες εφαρμογής όσον αφορά τις οδηγίες και πληροφορίες, τη διεπαφή χρήστη και το λειτουργικό σχεδιασμό, τις υπηρεσίες υποστήριξης και τη συσκευασία.

Οι κατασκευαστές θα πρέπει: – να σχεδιάζουν και να παράγουν τα προϊόντα τους σύμφωνα με το νόμο, λαμβάνοντας υπόψη τυχόν μεταγενέστερες τροποποιήσεις στα εναρμονισμένα πρότυπα, – να καταρτίζουν τον απαραίτητο τεχνικό φάκελο, να διενεργούν τη διαδικασία αξιολόγησης της συμμόρφωσης και να διατηρούν τις πληροφορίες για 5 έτη, – να παρέχουν σαφή ταυτοποίηση για τα προϊόντα τους καθώς και τα δικά τους στοιχεία επικοινωνίας, – να συνοδεύουν το προϊόν με εύκολα κατανοητές οδηγίες και πληροφορίες ασφαλείας.

Οι εισαγωγείς πρέπει: – να διασφαλίζουν ότι το προϊόν έχει περάσει τη διαδικασία αξιολόγησης της συμμόρφωσης, ότι διαθέτει τον απαιτούμενο τεχνικό φάκελο, συμπεριλαμβανομένων οδηγιών διαθέσιμων σε γλώσσα εύκολα κατανοητή από τους χρήστες, καθώς και ότι φέρει τη σήμανση CE, – να αρνούνται την κυκλοφορία στην αγορά προϊόντων που θεωρούν ότι δεν πληρούν τις απαιτήσεις προσβασιμότητας και να ενημερώνουν τον κατασκευαστή και τις αρχές εποπτείας της αγοράς. Υπηρεσίες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του σχεδίου νόμου:

• υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών πλην των υπηρεσιών μετάδοσης οι οποίες χρησιμοποιούνται για την παροχή υπηρεσιών μεταξύ μηχανών,

• υπηρεσίες που παρέχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων,

• υπηρεσίες επιβατικών μεταφορών με αεροπορικά μέσα, λεωφορεία, σιδηροδρομικά και πλωτά μέσα και συγκεκριμένα: δικτυακοί τόποι, υπηρεσίες για φορητές συσκευές, ηλεκτρονικά εισιτήρια και υπηρεσίες ηλεκτρονικής έκδοσης εισιτηρίων, μετάδοση πληροφοριών σχετικά με υπηρεσίες μεταφορών, διαδραστικά αυτοεξυπηρέτησης που βρίσκονται εντός της Ε.Ε., πλην όσων είναι εγκατεστημένα ως αναπόσπαστα τμήματα οχημάτων, αεροσκαφών, πλοίων ή τροχαίου υλικού που χρησιμοποιείται στην παροχή οποιουδήποτε τμήματος των εν λόγω υπηρεσιών επιβατικών μεταφορών,

• τραπεζικές υπηρεσίες για καταναλωτές,

• ηλεκτρονικά βιβλία και υλικό εξοπλισμό που προορίζεται ειδικά για αυτά, • υπηρεσίες ηλεκτρονικού εμπορίου.

Οι υπηρεσίες πρέπει: – να παρέχουν πληροφορίες για την εκάστοτε υπηρεσία, τα χαρακτηριστικά προσβασιμότητάς της καθώς και για τις δομές της, – να διευκολύνουν την πρόσβαση σε διαδικτυακούς τόπους και κινητές συσκευές, – να βοηθούν συστήματα, όπως τα γραφεία βοήθειας, τα τηλεφωνικά κέντρα και τις υπηρεσίες κατάρτισης, να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την προσβασιμότητα, – να εφαρμόζουν πρακτικές, πολιτικές και διαδικασίες για την κάλυψη των αναγκών των Ατόμων με Αναπηρίες. Ειδικοί κανόνες ισχύουν για διάφορες υπηρεσίες (υπηρεσίες ηλεκτρονικών επικοινωνιών, οπτικοακουστικών, υπηρεσίες μεταφοράς με αεροπορικά, σιδηροδρομικά, πλωτά μέσα, λεωφορεία και μεταφορές αστικού χαρακτήρα, τραπεζικές υπηρεσίες για καταναλωτές, υπηρεσίες ηλεκτρονικών βιβλίων, ηλεκτρονικού εμπορίου και απάντησης του τηλεφωνικού αριθμού έκτακτης ανάγκης 112).

Οι πάροχοι υπηρεσιών πρέπει:

– να σχεδιάζουν και να διαθέτουν τις υπηρεσίες σύμφωνα με το νόμο,

– να διαθέτουν στο κοινό γραπτές και προφορικές πληροφορίες εύκολα προσβάσιμες σε Άτομα με Αναπηρίες σχετικά με την παρεχόμενη υπηρεσία και για τον τρόπο με τον οποίο η εν λόγω υπηρεσία πληροί τις απαιτήσεις προσβασιμότητας,

– να διασφαλίζουν την τήρηση των διαδικασιών ώστε να συνεχιστεί η συμμόρφωση με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας και να λαμβάνουν υπόψη τυχόν τροποποιήσεις.

Άρθρο 14: Ορίζεται ότι οι απαιτήσεις προσβασιμότητας του σχεδίου νόμου δεν εφαρμόζονται σε περίπτωση που συνεπάγονται θεμελιώδη μεταβολή του βασικού χαρακτήρα των προϊόντων και των υπηρεσιών και σε περίπτωση που συνεπάγονται δυσανάλογη επιβάρυνση των ενδιαφερόμενων οικονομικών φορέων.

Περιγράφεται η διαδικασία εκτίμησης που διενεργείται από τους οικονομικούς φορείς για την τεκμηρίωση των παραπάνω (όταν πρόκειται για δυσανάλογη επιβάρυνση ακολουθούνται τα κριτήρια που αναφέρονται στο παράρτημα VI) και ορίζεται ότι η εκτίμηση που διενεργείται πρέπει να τεκμηριώνεται και τα αποτελέσματά της διατηρούνται για περίοδο 5 ετών από την ημερομηνία τελευταίας διάθεσης του προϊόντος στην αγορά ή της τελευταίας παροχής υπηρεσίας.

Επιπλέον, ορίζεται η απαλλαγή των πολύ μικρών επιχειρήσεων από την υποχρέωση τεκμηρίωσης της εκτίμησής τους εκτός της περίπτωσης που το ζητήσει η αρμόδια αρχή εποπτείας της αγοράς (για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των προϊόντων).

Με το Μέρος Γ’ ρυθμίζονται ειδικότερα ζητήματα, που αποσκοπούν, με γενικότερους όρους, στην ενίσχυση της ανάπτυξης, όπως: – ο έλεγχος των επιχειρήσεων λιανικού εμπορίου, μαζικής εστίασης και τροφοδοσίας (catering) ως προς την τήρηση του νόμου για τη χρήση πλαστικού και από τη ΔΙΜΕΑ – η δυνατότητα παραχώρησης ακινήτων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων εντός των Ζωνών Απολιγνιτοποίησης – η παράταση της προθεσμίας απομάκρυνσης για τις μεταποιητικές δραστηριότητες – η συμμετοχή του ΕΦΕΠΑΕ στις διαδικασίες αξιολόγησης έργων προς ένταξη στον αναπτυξιακό νόμο.