Στον δρόμο για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, η θεραπεία ή η εξάλειψη του καρκίνου ήταν κάτι παραπάνω από ένα όνειρο. Αυτό αρχίζει να αλλάζει.

• Η πρόοδος στην κατανόηση της βιολογίας του καρκίνου και του τρόπου πρόκλησής του, η διάγνωση και η νέα εποχή των στοχευμένων θεραπειών και της ανοσοθεραπείας δείχνουν, ότι το όνειρο αρχίζει πλέον να γίνεται πραγματικότητα.

Όταν ο Roger Bannister έσπασε το φράγμα των τεσσάρων λεπτών το 1954, πέτυχε αυτό που οι δρομείς προσπαθούσαν να κάνουν από το 1886. Μόλις 46 ημέρες αργότερα, το ρεκόρ του καταρρίφθηκε και, από τότε, πάνω από χίλιοι άλλοι αθλητές έκαναν αυτό που για τόσο καιρό φαινόταν ένα αδύνατο επίτευγμα.

Έτσι και στην επιστήμη. Χρειάζεται μόνο μία σημαντική ώθηση για να ξεπεραστεί το εμπόδιο, για να γίνει το αδύνατο εφικτό και οι δυνατότητες να επιταχυνθούν και να επεκταθούν.

Βρισκόμαστε τώρα σε ένα στάδιο στην ιστορία του καρκίνου, όπου η βαθύτερη κατανόηση των ασθενειών, του τρόπου διάγνωσης, θεραπείας και πρόληψης αυτών είναι σε ένα κομβικό σημείο, που ωθεί τους επιστήμονες σε ακόμη μεγαλύτερα επιτεύγματα για την αντιμετώπιση του καρκίνου.

Αυτός ο αιώνας έχει γνωρίσει μια επανάσταση στην επιστήμη, την τεχνολογία, την ψηφιοποίηση, τα δεδομένα και τη γονιδιωματική, η οποία μας φέρνει όλο και πιο κοντά σε αυτό που υπήρξε εδώ και πολύ καιρό η μεγαλύτερη επιθυμία της επιστημονικής και ιατρικής προσπάθειας, δηλαδή τη θεραπεία του καρκίνου. Αυτή η διαρκώς διευρυνόμενη γνώση έχει οδηγήσει σε μια σειρά από αξιοσημείωτες καινοτομίες, εργαλεία και θεραπείες που μπορούν να πετύχουν ακόμη και την πλήρη εξάλειψη  ορισμένων τύπων καρκίνου, όπως του καρκίνου τραχήλου της μήτρας.

• «O καρκίνος τραχήλου της μήτρας παραμένει μια από τις σοβαρότερες απειλές για τη ζωή των γυναικών, προκαλώντας σημαντικό οικονομικό, κοινωνικό και ανθρωπιστικό φορτίο. Παρ’ όλα αυτά είναι ένας τύπος καρκίνου που μπορεί να προληφθεί και να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά σχεδόν 100%, με τον εμβολιασμό, τον προσυμπτωματικό έλεγχο και την κατάλληλη θεραπεία. Για πρώτη φορά στην ιστορία της επιστήμης, ένας τύπος καρκίνου μπορεί να εξαλειφθεί», ανέφερε ο Θανάσης Ακάλεστος, Head of Medical Scientific Affairs & Healthcare Development της Roche Diagnostics Hellas.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ.) θεωρεί ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας θα έχει εξαλειφθεί ως παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας, όταν όλες οι χώρες καταφέρουν να έχουν λιγότερα από 4 περιστατικά/100.000 γυναίκες/έτος. Αυτό υπολογίστηκε ότι είναι εφικτό, εάν εφαρμοστεί η Παγκόσμια Στρατηγική του Π.Ο.Υ. και επιτευχθούν, μέχρι το 2030, οι εξής στόχοι:

• 90% των κοριτσιών μέχρι 15 ετών να έχουν εμβολιαστεί πλήρως εναντίον της HPV μόλυνσης
• 70% των γυναικών να εξεταστούν προληπτικά με ένα τεστ υψηλής ακριβείας σε ηλικίες 35 και 45 ετών\
• 90% των γυναικών με προκαρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο τραχήλου μήτρας να τύχουν ενδεδειγμένης θεραπευτικής αντιμετώπισης και υποστηρικτικής φροντίδας.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο 4ος συχνότερος καρκίνος σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών στην Ελλάδα. Κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται 696 νέα περιστατικά, ενώ 271 Ελληνίδες χάνουν τη μάχη από τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας.

Σε αντίθεση με την πλειονότητα των άλλων μορφών καρκίνου, η κύρια αιτία για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι γνωστή. Σχεδόν όλες οι περιπτώσεις (99%) οφείλονται στον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) που μολύνει τους περισσότερους άνδρες και γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή τους. Στις περισσότερες περιπτώσεις η λοίμωξη αντιμετωπίζεται από τον οργανισμό επιτυχώς, αλλά σε ορισμένες γυναίκες η μόλυνση επιμένει, και με την πάροδο του χρόνου μπορεί να εξελιχθεί σε προ-καρκινικές αλλοιώσεις ή καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Πάνω από 100 χώρες έχουν χορηγήσει άδεια για ένα ή περισσότερα εμβόλια για τον HPV. 74 χώρες τα έχουν εντάξει στο εθνικό τους πρόγραμμα εμβολιασμού για κορίτσια, ενώ 11 χώρες και για τα αγόρια. Αλλά ο εμβολιασμός από μόνος του δεν αρκεί. Η εξάλειψη θα προέλθει μόνο από μια ολοκληρωμένη στρατηγική τριπλής παρέμβασης: εμβολιασμού, προσυμπτωματικού ελέγχου και διάγνωσης με καινοτόμες εξετάσεις και διαγνώσεις, και από την έγκαιρη θεραπεία των καρκινικών αλλοιώσεων.

Ωστόσο, σχεδόν το 90% των ετήσιων θανάτων από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας εντοπίζονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος με ανεπαρκή συστήματα υγειονομικής περίθαλψης στα οποία οι γυναίκες δυσκολεύονται συχνά να έχουν πρόσβαση.

Το τεστ ΠΑΠ, που ξεκίνησε τη δεκαετία του 1940, έφερε μια επανάσταση στην εξέταση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, μειώνοντας τα ποσοστά κατά 65% τουλάχιστον σε χώρες με οργανωμένα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου. Σήμερα, μια νέα εποχή καινοτόμων τεχνολογιών αλλάζει τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και την έγκαιρη παρέμβαση, επιταχύνοντας την πορεία προς την εξατομικευμένη υγειονομική περίθαλψη.

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας σήμερα αντιμετωπίζεται χειρουργικά, με ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία και συνδυασμό χημειοθεραπείας με βιολογική θεραπεία.  Τα τελευταία χρόνια βρισκόμαστε σε ένα συναρπαστικό σημείο στην ιστορία του καρκίνου, που σταδιακά γίνεται πραγματικότητα η επανεκκίνηση του ανοσοποιητικού συστήματος εναντίον του καρκίνου μέσω του συνδυασμού της ανοσοθεραπείας με τη χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία, τα στοχευμένα φάρμακα ή άλλες ανοσοθεραπείες. Αυτοί οι συνδυασμοί διερευνώνται για να εξεταστεί πώς μπορούν να βοηθήσουν στη βελτίωση των αποτελεσμάτων και για άτομα με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Σύμφωνα με τον Σωκράτη Κουλούρη, Chief Medical Value Officer της Roche Hellas, «ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα νεοπλασίας όπου μπορούμε να επέμβουμε αποτελεσματικά σε πολλά στάδια, αφού με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας έχουμε πλέον τα κατάλληλα εργαλεία για την έγκαιρη διάγνωση, την πρόληψη, αλλά και σε περιπτώσεις που εν τέλει εμφανίζεται η νόσος, τη θεραπεία. Η πληρέστερη κατανόηση της ογκογένεσης μας έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη πιο αποτελεσματικών θεραπειών και στο μέλλον με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, όπως η δυνατότητα ανάλυσης κλινικών δεδομένων μεγάλης κλίμακας και η τεχνητή νοημοσύνη, θα μπορέσουμε να προσφέρουμε περισσότερα στις γυναίκες με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Οι γυναίκες είναι βασικός πυλώνας των οικογενειών και συνεισφέρουν σημαντικά στην κοινωνία, με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας να τις επηρεάζει συχνά σε νεαρή ηλικία και γι’ αυτό η αντιμετώπιση αυτής της ασθένειας είναι τόσο κρίσιμη».

Αναφορές

• World Health Organization. Factsheet: Cervix uteri [Internet; cited 2021 Jan 21]. Διαθέσιμο από: https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/cancers/23-Cervix-uteri-fact-sheet.pdf
• World Health Organization. News: A cervical cancer-free future: First-ever global commitment to eliminate a cancer [Internet; cited 2021 Jan 21]. Διαθέσιμο από: https://www.who.int/news/item/17-11-2020-a-cervical-cancer-free-future-first-ever-global-commitment-to-eliminate-a-cancer
• World Health Organization. Health topics: Cervical cancer [Internet; cited 2021 Jan 21]. Διαθέσιμο από: https://www.who.int/health-topics/cervical-cancer#tab=tab_1
• World Health Organization. News: Major milestone reached as 100 countries have introduced HPV vaccine into national schedule [Internet; cited 2021 Jan 21]. Διαθέσιμο από: https://www.who.int/news/item/31-10-2019-major-milestone-reached-as-100-countries-have-introduced-hpv-vaccine-into-national-schedule
• World Health Organization. Immunization, Vaccines and Biologicals database, as of 9 August 2017 [Powerpoint; cited 2021 Jan 21]. Διαθέσιμο από: http://www.who.int/entity/immunization/monitoring_surveillance/VaccineIntroStatus.pptx
• Ferlay J, Ervik M, Lam F, Colombet M, Mery L, Piñeros M, Znaor A, Soerjomataram I, Bray F (2018). Global Cancer Observatory: Cancer Today. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer. [Internet; cited 2021 Jan 21]. Διαθέσιμο από: https://gco.iarc.fr/today
• World Health Organization. News: A cervical cancer-free future: First-ever global commitment to eliminate a cancer [Internet; cited 2021 Jan 21]. Διαθέσιμο από: https://www.who.int/news/item/17-11-2020-a-cervical-cancer-free-future-first-ever-global-commitment-to-eliminate-a-cancer
• ICO HPV Information Center/ https://hpvcentre.net/

---