Τα βασικά στάδια για τη διάθεση εμβολίων

Καθώς η Ευρώπη μαθαίνει να ζει με την πανδημία, η ανάπτυξη και η ταχεία διάθεση ασφαλών και αποτελεσματικών εμβολίων κατά της νόσου COVID-19 σε παγκόσμιο επίπεδο παραμένει βασικό στοιχείο για την τελική επίλυση της κρίσης στον τομέα της δημόσιας υγείας.

• Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή εργάζεται για να εξασφαλίσει την πρόσβαση σε ασφαλή εμβόλια σε ολόκληρη την Ευρώπη και ενθαρρύνει μια συντονισμένη προσέγγιση των στρατηγικών εμβολιασμού για τη διάθεση των εμβολίων.

Σήμερα, πριν από τη συζήτηση των ηγετών της ΕΕ, η Επιτροπή παρουσιάζει τα βασικά στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη από τα κράτη μέλη για τις στρατηγικές τους εμβολιασμού κατά της νόσου COVID-19, προκειμένου η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι πολίτες της να είναι έτοιμοι όταν θα καταστεί διαθέσιμο ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο, καθώς και τις ομάδες προτεραιότητας που θα πρέπει να ληφθούν πρώτες υπόψη στο πλαίσιο του εμβολιασμού.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε τα εξής: «Ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο είναι η καλύτερη ευκαιρία που έχουμε ώστε να νικήσουμε τον κορονοϊό και να επιστρέψουμε στην κανονική μας ζωή. Εργαζόμαστε σκληρά για τη σύναψη συμφωνιών με φαρμακευτικές εταιρείες και την εξασφάλιση μελλοντικών δόσεων. Τώρα, πρέπει να διασφαλίσουμε ότι μόλις βρεθεί εμβόλιο, θα έχουμε προετοιμαστεί πλήρως ως προς τη διάθεσή του. Με τη στρατηγική μας για τον εμβολιασμό, βοηθάμε τις χώρες της ΕΕ να προετοιμάσουν τις εκστρατείες εμβολιασμού τους με βάση τα ακόλουθα: προτεραιότητα ως προς τον εμβολιασμό, δίκαιη κατανομή και προστασία των πλέον ευάλωτων ατόμων. Αν θέλουμε να στεφθεί με επιτυχία ο εμβολιασμός μας, πρέπει να προετοιμαστούμε τώρα.»

Ο αντιπρόεδρος αρμόδιος για την προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής, κ. Μαργαρίτης Σχοινάς, δήλωσε τα εξής: «Η εξέλιξη της πανδημίας επανέρχεται στα επίπεδα του Μαρτίου, όχι όμως και η κατάσταση ετοιμότητάς μας. Σήμερα θέτουμε ένα ορόσημο στη συνεχιζόμενη αντίδραση της ΕΕ στην πανδημία COVID-19· στόχος είναι να διασφαλιστούν ασφαλή, οικονομικά προσιτά και προσβάσιμα εμβόλια κατά της νόσου COVID-19 για όλους τους πολίτες της ΕΕ, μόλις αυτά καταστούν διαθέσιμα. Μόνο ενεργώντας από κοινού θα αποφύγουμε την κακοφωνία και θα επιτύχουμε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα από ό,τι στο παρελθόν.»

Η κ. Στέλλα Κυριακίδου, επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων, δήλωσε τα εξής: «Παρατηρώ την όλο και ταχύτερη αύξηση των ποσοστών μόλυνσης παντού στην ΕΕ με μεγάλη ανησυχία. Ο χρόνος τελειώνει — πρώτη προτεραιότητα όλων θα πρέπει να είναι να πράξουν ό,τι χρειάζεται για να αποφευχθούν οι καταστροφικές συνέπειες των γενικευμένων απαγορεύσεων κυκλοφορίας. Και πρέπει όλοι να προετοιμαστούμε για τα επόμενα βήματα. Το εμβόλιο δεν θα είναι μαγική λύση, αλλά θα διαδραματίσει κεντρικό ρόλο για τη διάσωση ζωών και την ανάσχεση της πανδημίας. Όταν και εφόσον βρεθεί ένα ασφαλές και αποτελεσματικό εμβόλιο, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να το διαθέσουμε το συντομότερο δυνατόν, μεταξύ άλλων οικοδομώντας την εμπιστοσύνη των πολιτών στην ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του. Δεν θα σώσουν ζωές τα εμβόλια, αλλά οι εμβολιασμοί.»

Σύμφωνα με τη στρατηγική της ΕΕ για τα εμβόλια που παρουσιάστηκε στις 17 Ιουνίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη διασφαλίζουν την παραγωγή εμβολίων κατά της νόσου COVID-19 στην ΕΕ μέσω συμφωνιών προαγοράς με παραγωγούς εμβολίων στην Ευρώπη.

Κάθε εμβόλιο θα πρέπει να εγκρίνεται από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων σύμφωνα με τα συνήθη πρότυπα ασφάλειας και αποτελεσματικότητας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει πλέον να αρχίσουν να προετοιμάζουν κοινή στρατηγική εμβολιασμού για τη διάθεση των εμβολίων.

Μεταξύ άλλων, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίσουν τα ακόλουθα:

• την ικανότητα των υπηρεσιών εμβολιασμού να παρέχουν εμβόλια κατά της νόσου COVID-19, καθώς και ειδικευμένο εργατικό δυναμικό, ιατρικό εξοπλισμό και μέσα ατομικής προστασίας·
• την εύκολη και οικονομικά προσιτή πρόσβαση στα εμβόλια για τους πληθυσμούς-στόχους·
• τη διάθεση εμβολίων με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάγκες αποθήκευσης και μεταφοράς, ιδίως όσον αφορά την ψυκτική αλυσίδα και την ικανότητα ψυχόμενης μεταφοράς και αποθήκευσης·
• τη σαφή ενημέρωση σχετικά με τα οφέλη, τους κινδύνους και τη σημασία των εμβολίων κατά της νόσου COVID-19, με σκοπό να οικοδομηθεί έτσι η εμπιστοσύνη του κοινού.

Όλα τα κράτη μέλη θα έχουν πρόσβαση στα εμβόλια κατά της νόσου COVID-19 ταυτόχρονα με βάση τον πληθυσμό τους. Ο συνολικός αριθμός των δόσεων του εμβολίου θα είναι περιορισμένος κατά τα αρχικά στάδια της διάθεσης και πριν από την αύξηση της παραγωγής.

Ως εκ τούτου, η ανακοίνωση παρέχει παραδείγματα μη ταξινομημένων ομάδων προτεραιότητας που πρέπει να ληφθούν υπόψη από τις χώρες μόλις καταστούν διαθέσιμα εμβόλια κατά της νόσου COVID-19, μεταξύ άλλων:

• εργαζόμενοι σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης και μακροχρόνιας φροντίδας·
• πρόσωπα άνω των 60 ετών·
• πρόσωπα που είναι ιδιαιτέρως ευάλωτα λόγω της κατάστασης της υγείας τους·
  εργαζόμενοι σε νευραλγικές θέσεις·
• πρόσωπα που δεν μπορούν να τηρήσουν φυσική απόσταση·
• περισσότερο μειονεκτούσες κοινωνικοοικονομικές ομάδες.

Εν αναμονή της άφιξης εγκεκριμένων εμβολίων κατά της νόσου COVID-19 και παράλληλα με τη διασφάλιση της συνέχισης άλλων βασικών υπηρεσιών και προγραμμάτων υγειονομικής περίθαλψης και δημόσιας υγείας, η ΕΕ πρέπει να συνεχίσει να μετριάζει τη μετάδοση του ιού.

Αυτό μπορεί να γίνει μέσω της προστασίας των ευάλωτων ομάδων και διασφαλίζοντας ότι οι πολίτες τηρούν τα μέτρα δημόσιας υγείας. Έως τότε και, κατά πάσα πιθανότητα, καθ’ όλη τη διάρκεια των αρχικών σταδίων εφαρμογής του εμβολιασμού, τα μέτρα μετριασμού, όπως η τήρηση φυσικής απόστασης, το κλείσιμο δημόσιων χώρων και η προσαρμογή του εργασιακού περιβάλλοντος θα συνεχίσουν να αποτελούν τα κύρια εργαλεία δημόσιας υγείας για τον έλεγχο και τη διαχείριση των εξάρσεων της νόσου COVID-19.

Ιστορικό

Καθώς η Ευρώπη μεταβαίνει στο επόμενο στάδιο της πανδημίας COVID-19, είναι ακόμη πιο επιτακτική ανάγκη οι χώρες να ακολουθούν κοινές στρατηγικές και προσεγγίσεις εμβολιασμού. Κατά την έκτακτη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 2ας Οκτωβρίου, τα κράτη μέλη κάλεσαν το Συμβούλιο και την Επιτροπή να εντείνουν περαιτέρω τις συνολικές συντονιστικές προσπάθειες και τις εργασίες για την ανάπτυξη και τη διανομή εμβολίων σε επίπεδο ΕΕ[2].

Στις 24 Σεπτεμβρίου το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) δημοσίευσε επικαιροποιημένη εκτίμηση κινδύνου σχετικά με την πανδημία COVID-19, παράλληλα με σειρά κατευθυντήριων γραμμών ως προς τα μέτρα μετριασμού (όπως υγιεινή των χεριών, τήρηση φυσικής απόστασης, καθαριότητα και αερισμός).

Όπως τόνισε η πρόεδρος κ. φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2020, η Ευρώπη χρειάζεται να εξακολουθήσει να αντιμετωπίζει την πανδημία COVID-19 με ύψιστη προσοχή, ευθύνη και ενότητα, και να αξιοποιήσει τα διδάγματα που αποκόμισε προς ενίσχυση της ετοιμότητας της ΕΕ για την αντιμετώπιση κρίσεων και της διαχείρισης διασυνοριακών απειλών κατά της υγείας.

Στις 15 Ιουλίου η Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με την ετοιμότητα της ΕΕ στον τομέα της υγείας για ταχεία αντίδραση, καλώντας τα κράτη μέλη να λάβουν μέτρα πρόληψης, ετοιμότητας και αντίδρασης σε περίπτωση μελλοντικών εξάρσεων της νόσου COVID-19.

Η ανακοίνωση διατύπωσε σειρά συστάσεων για την επίτευξη αυτού του στόχου, για παράδειγμα στους τομείς των τεστ, της ιχνηλάτησης επαφών και των ικανοτήτων των συστημάτων υγείας. Η αποτελεσματική εφαρμογή των εν λόγω μέτρων απαιτεί συντονισμό και αποτελεσματική ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών μελών. Οι συστάσεις που περιέχονται στη στρατηγική παραμένουν επίκαιρες, και τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να τις ακολουθήσουν.

Ένα από τα κύρια σημεία δράσης που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορονοϊού από την Ευρώπη είναι η επιτάχυνση της ανάπτυξης, της παρασκευής και της διάθεσης εμβολίων κατά της νόσου COVID-19. Η στρατηγική της ΕΕ για τα εμβόλια, που δημοσιεύτηκε τον Ιούνιο, χαράσσει τη μελλοντική πορεία.

Η ασφάλεια, η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα των εμβολίων αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους κάθε διαδικασίας ανάπτυξης και έγκρισης εμβολίων, ενώ οι φορείς ανάπτυξης εμβολίων υποχρεούνται να υποβάλλουν εκτενή τεκμηρίωση και στοιχεία στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων μέσω της διαδικασίας χορήγησης άδειας κυκλοφορίας στην αγορά της ΕΕ. Μετά την έγκριση, το ενωσιακό δίκαιο απαιτεί την παρακολούθηση της ασφάλειας του εμβολίου καθώς και της αποτελεσματικότητάς του.

Θα πρέπει να συγκεντρωθούν περαιτέρω στοιχεία σε κεντρικό επίπεδο για την αξιολόγηση των επιπτώσεων και της αποτελεσματικότητας των εμβολίων κατά της νόσου COVID-19 από την άποψη της δημόσιας υγείας, μόλις αυτά διατεθούν στον πληθυσμό. Αυτό θα είναι το κλειδί για την αντιμετώπιση της πανδημίας και την οικοδόμηση της εμπιστοσύνης των Ευρωπαίων.