Τι κάνει η κορτιζόλη στο σώμα μας και γιατί είναι σημαντική;

Τι είναι η κορτιζόλη και γιατί είναι σημαντική;

Η κορτιζόλη είναι μια στεροειδής ορμόνη και ανήκει στα γλυκοκορτικοειδή. Συντίθεται στο φλοιό των επινεφριδίων και στη συνέχεια μεταφέρεται μέσω του αίματος σε όλο το σώμα.
Σχεδόν κάθε κύτταρο διαθέτει υποδοχείς κορτιζόλης και έτσι η κορτιζόλη μπορεί να αποκτά πολλές δράσεις ανάλογα με το είδος των κυττάρων στα οποία ενεργεί.
Αυτές οι δράσεις περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

• τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα
• τον έλεγχο του ισοζυγίου νερού και άλατος ασκώντας έτσι επιρροή στην αρτηριακή πίεση
• σημαντικό ρόλο στη διαδικασία της μνήμης και την ανοσοαπόκριση
• κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, η αυξημένη εμβρυϊκή παραγωγή κορτιζόλης, μεταξύ της 30 και 32ης εμβδομάδας της κύησης, οδηγεί στην παραγωγή του εμβρυϊκού επιφανειοδραστικού πνεύμονα για την προώθηση της ωρίμανσης των πνευμόνων.

Πώς ελέγχεται η έκκριση της κορτιζόλης;

Τα επίπεδα της κορτιζόλης ατο αίμα αυξομειώνονται σημαντικά κατά τη διάρκεια της μέρας, αλλά γενικά είναι υψηλότερα το πρωί όταν ξυπνάμε.
Στα άτομα που εργάζονται τη νύχτα, αυτό το μοτίβο αντιστρέφεται, έτσι ώστε ο χρόνος απελευθέρωσης κορτιζόλης να συνδέεται σαφώς με τα πρότυπα καθημερινής δραστηριότητας. Επιπλέον, σε καταστάσεις στρες, η κορτιζόλη επιπλέον απελευθερώνεται σε ώσεις ώστε να βοηθήσει το σώμα να ανταποκριθεί κατάλληλα.

Η έκκριση της κορτιζόλης ελέγχεται κυρίως από τρεις περιοχές του σώματος που επικοινωνούν μεταξύ τους, τον υποθάλαμο, την υπόφυση και τα επινεφρίδια, το λεγόμενο άξονα υποθαλάμου -υπόφυσης- επινεφριδίων άξονα.
Όταν τα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα είναι χαμηλά, μία ομάδα κυττάρων σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος απελευθερώνουν την εκλυτική ορμόνη της φλοιοτρόπου ορμόνης (CRH, Corticotropine Releasing Hormone), η οποία με τη σειρά της προκαλεί την υπόφυση να εκκρίνει μια άλλη ορμόνη, την αδρενοκορτικοτρόπο ορμόνη ή κορτικοτροπίνη (ACTH, Adrenocorticotropic Hormone).
Τα υψηλά επίπεδα της ACTH “γίνονται αντιληπτά” από τα επινεφρίδια και διεγείρουν την έκκριση της κορτιζόλης, προκαλώντας την άυξηση των επιπέδων της κορτιζόλης στο αίμα.

Καθώς αυξάνονται τα επίπεδα κορτιζόλης, ο υποθάλαμος παίρνει το μήνυμα να σταματήσει να παράγει CRH και ως εκ τούτου αναστέλλεται και η παραγωγή ACTH, γεγονός που οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα κορτιζόλης.

Τι σημαίνει η υψηλή κορτιζόλη στο αίμα;

Τα αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης για μία παρατεταμένη χρονική περίοδο μπορεί να οφείλονται σε μια κατάσταση που ονομάζεται σύνδρομο Cushing.
Η υπερβολικά αυξημένη έκκριση κορτιζόλης στην περίπτωση αυτή μπορεί να οφείλεται είτε σε υπερπαραγωγή ACTH από την υπόφυση είτε σε υπέρμετρη απελευθέρωση κορτιζόλης από τα επινεφρίδια.
Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Ταχεία αύξηση του σωματικού βάρους, κυρίως στο πρόσωπο, το στήθος και την κοιλιά
• “Στρογγυλό” πρόσωπο
• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Οστεοπόρωση
• Αλλοιώσεις του δέρματος (μώλωπες, ραγάδες)
• Μυϊκή αδυναμία
• Κυκλοθυμία, άγχος, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα
• Αυξημένη δίψα και συχνότητα ούρησης, σακχαρώδης διαβήτης
• Έλλειψη σεξουαλικής επιθυμίας
• Οι περίοδοι μπορεί να γίνουν ακανόνιστες, λιγότερο συχνές ή να επέλθει αμηνόρροια

Οι παρακάτω καταστάσεις μπορεί επίσης να είναι η αιτία για ελαφρά έως σημαντικά υψηλές τιμές κορτιζόλης και καλό θα ήταν να λαμβάνονται υπόψη όταν πρόκειται για την αξιολόγηση των εργστηριακών εξετάσεων:

• Οι ιογενείς λοιμώξεις
• Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων καφεΐνης
• Η στέρηση ύπνου
• Η έντονη ή παρατεταμένη αεροβική άσκηση
• Τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων
• Ένας σοβαρός τραυματισμός ή διάφορα στρεσογόνα γεγονότα μπορεί να προκαλέσουν την αύξηση της παραγωγής κορτιζόλης για παρατεταμένες περιόδους
• Η νευρική ανορεξία
• Ο σοβαρός περιορισμός θερμίδων σε σημαντικά υποθερμιδικές δίαιτες

 

 Γιατί έχω χαμηλή κορτιζόλη στο αίμα;

Οι χαμηλές τιμές κορτιζόλης μπορεί να οφείλονται σε μια κατάσταση που ονομάζεται νόσος του Addison ή επινεφριδιακή ανεπάρκεια.

Η έναρξη των συμπτωμάτων της νόσου είναι συχνά πολύ σταδιακή.

Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν κόπωση, ζάλη, απώλεια βάρους, μυϊκή αδυναμία, αλλαγές στη διάθεση και μελάγχρωση περιοχών του δέρματος.

Επίσης τα παρακάτω μπορεί να προκαλέσουν μείωση των τιμών κορτιζόλης:

• Τα συμπληρώματα μαγνησίου μειώνουν τα επίπεδα της κορτιζόλης μετά από αερόβια άσκηση
• Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα έχουν μια δοσοεξαρτώμενη επίδραση, προκαλώντας μείωση της κορτιζόλης που απελευθερώνεται λόγω ψυχολογικού στρες
• Η μουσικοθεραπεία
• Το γέλιο και το χιούμορ!
• Το μαύρο τσάι
• Ο χορός έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε σημαντική μείωση στις συγκεντρώσεις κορτιζόλης στο σίελο.

Όπως είπαμε όμως, λόγω των σημαντικών αυξομειώσεων της κορτιζόλης στη διάρκεια της μέρας, δεν αρκεί μία τιμή κορτιζόλης για να τεθεί μια διάγνωση.

Ανάλογα με τις τιμές και τα κλινικά ευρήματα, υπάρχουν συγκεκριμένες διαγνωστικές αλληλουχίες που πρέπει κάθε φορά να ακολουθούνται.

Γι αυτό και επιβάλλεται σε κάθε περίπτωση η εκτίμηση από ενδοκρινολόγο.

giatros-in.gr