Το 13% των θανάτων οφείλεται στην κλιματική αλλαγή

Η αντιμετώπιση της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής στην Ευρώπη θα βελτιώσει την υγεία και την ευημερία, ιδιαίτερα για τις πιο ευάλωτες ομάδες.

• Η ατμοσφαιρική ρύπανση και η ηχορύπανση, οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως κύματα καύσωνα, αλλά και η έκθεση σε επικίνδυνες χημικές ουσίες προκαλούν ασθένειες.

Η κακή ποιότητα του περιβάλλοντος συμβάλλει στο 13% των θανάτων σύμφωνα με μια μεγάλης κλίμακας αξιολόγηση για την υγεία και το περιβάλλον η οποία δημοσιεύτηκε από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος (ΕΟΠ). 

Η βελτίωση της υγείας και της ευημερίας των πολιτών της Ένωσης είναι πιο σημαντική από ποτέ, με την προσοχή να επικεντρώνεται επί του παρόντος στην αντιμετώπιση της πανδημίας COVID-19. Η πανδημία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολύπλοκης σχέσης μεταξύ του περιβάλλοντος, των κοινωνικών συστημάτων μας και της υγείας μας.

Ένα σημαντικό ποσοστό της επιβάρυνσης από ασθένειες στην Ευρώπη εξακολουθεί να αποδίδεται στη ρύπανση του περιβάλλοντος που οφείλεται σε ανθρώπινη δραστηριότητα, σύμφωνα με την έκθεση του ΕΟΠ «Υγιές περιβάλλον, υγιείς ζωές: πώς το περιβάλλον επηρεάζει την υγεία και την ευημερία στην Ευρώπη».

Η έκθεση, η οποία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας σχετικά με τις αιτίες θανάτου και ασθενειών, επισημαίνει τον τρόπο με τον οποίο η ποιότητα του περιβάλλοντος της Ευρώπης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της υγείας και της ευημερίας μας. Καταδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο ο κοινωνικός αποκλεισμός, οι μη υγιείς συμπεριφορές και οι δημογραφικές μεταβολές στην Ευρώπη επηρεάζουν τις επιπτώσεις του περιβάλλοντος στην υγεία, με τις ευάλωτες ομάδες να πλήττονται περισσότερο.

«Υπάρχει σαφής σύνδεση μεταξύ της κατάστασης του περιβάλλοντος και της υγείας του πληθυσμού μας. Θα πρέπει όλοι να κατανοήσουν ότι η φροντίδα του πλανήτη μας δεν αφορά μόνο τη διάσωση των οικοσυστημάτων, αλλά επίσης ανθρωπίνων ζωών, ιδιαιτέρως των πιο ευάλωτων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αφοσιωμένη σε αυτή την προσέγγιση και με τη νέα στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία και άλλες μελλοντικές πρωτοβουλίες βρισκόμαστε στο μονοπάτι για τη δημιουργία μιας πιο ανθεκτικής και υγιούς Ευρώπης για τους πολίτες της Ένωσης και όχι μόνο», δήλωσε ο Virginijus Sinkevičius, επίτροπος Περιβάλλοντος, Ωκεανών και Αλιείας.

«Η νόσος COVID-19 αποτελεί μία ακόμη ηχηρή υπενθύμιση, που μας καλεί να συνειδητοποιήσουμε τη σχέση μεταξύ των οικοσυστημάτων μας και της υγείας μας και την ανάγκη να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα – ότι ο τρόπος που ζούμε, που καταναλώνουμε και παράγουμε βλάπτει το κλίμα και έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία μας. Από τη στρατηγική μας «από το αγρόκτημα στο πιάτο» για βιώσιμα και υγιεινά τρόφιμα μέχρι το μελλοντικό ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, έχουμε αναλάβει ισχυρή δέσμευση να προστατεύουμε την υγεία των πολιτών μας και τον πλανήτη μας», δήλωσε η Στέλλα Κυριακίδη, επίτροπος Υγείας και Ασφάλειας των Τροφίμων.

«Παρότι παρατηρούμε βελτιώσεις στο περιβάλλον στην Ευρώπη και σαφή εστίαση στην Πράσινη Συμφωνία για ένα βιώσιμο μέλλον, η έκθεση υποδεικνύει ότι απαιτείται ισχυρή δράση για την προστασία των πιο ευάλωτων ομάδων της κοινωνίας μας, καθώς η φτώχεια συχνά συνοδεύεται από διαβίωση σε κακές περιβαλλοντολογικές συνθήκες και κακή υγεία. Η αξιολόγηση αυτών των συνδέσεων θα πρέπει να αποτελεί μέρος μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για μια πιο βιώσιμη Ευρώπη χωρίς αποκλεισμούς», ανέφερε ο Hans Bruyninckx, εκτελεστικός διευθυντής του ΕΟΠ.

Βασικά πορίσματα

Η ατμοσφαιρική ρύπανση εξακολουθεί να αποτελεί τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική απειλή για την υγεία στην Ευρώπη, με περισσότερους από 400.000 πρόωρους θανάτους λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ετησίως στην ΕΕ. Στη δεύτερη θέση βρίσκεται η ηχορύπανση, η οποία συμβάλλει σε 12.000 πρόωρους θανάτους, ακολουθούμενη από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ιδιαιτέρως τα κύματα καύσωνα.

Η επιβάρυνση εξαιτίας της ρύπανσης και της κλιματικής αλλαγής ποικίλει ανά την Ευρώπη, με σαφείς διαφορές μεταξύ των χωρών της ανατολικής και δυτικής Ευρώπης. Το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων σε εθνικό επίπεδο (27%) που αποδίδεται στο περιβάλλον σημειώνεται στη Βοσνία και Ερζεγοβίνη και το χαμηλότερο στην Ισλανδία και στη Νορβηγία με 9%.

Οι κοινωνικά μειονεκτούσες κοινότητες συνήθως αντιμετωπίζουν τριπλή επιβάρυνση που οφείλεται στη φτώχεια, σε περιβάλλοντα κακής ποιότητας και σε ασθένειες. Οι φτωχότερες κοινότητες συχνά εκτίθενται σε μεγαλύτερα επίπεδα ρύπανσης και θορύβου και σε υψηλές θερμοκρασίες, ενώ προϋπάρχουσες παθήσεις αυξάνουν την ευπάθεια στους κινδύνους για την περιβαλλοντική υγιεινή. Απαιτούνται στοχοθετημένα μέτρα για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών συνθηκών για τις πιο ευάλωτες ομάδες στην Ευρώπη.

Οι άνθρωποι εκτίθενται σε πολλαπλούς κινδύνους ανά πάσα στιγμή, συμπεριλαμβανομένης της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της ρύπανσης των υδάτων και της ηχορύπανσης, καθώς και των χημικών ουσιών, κίνδυνοι οι οποίοι σε ορισμένες περιπτώσεις δρουν συνδυαστικά ενάντια στην υγεία. Οι ευρωπαϊκές πόλεις είναι ιδιαιτέρως ευάλωτες σε αυτές τις πολλαπλές απειλές, ενώ ταυτόχρονα προσφέρουν μικρότερη πρόσβαση σε χώρους πρασίνου και γαλάζιου.

Εν εξελίξει έρευνα εξετάζει τη σύνδεση μεταξύ της τρέχουσας πανδημίας COVID-19 και των περιβαλλοντικών διαστάσεων. Ο ιός που προκαλεί τη νόσο COVID-19 πιστεύεται ότι διαπέρασε το φραγμό των ειδών από τα ζώα στους ανθρώπους, το οποίο αποτελεί ένα απροσδόκητο αποτέλεσμα της πίεσης που ασκεί η αυξανόμενη κατανάλωση στα φυσικά μας συστήματα. Όσον αφορά στην επίπτωση της νόσου COVID-19 στις κοινότητες, τα πρώτα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η ατμοσφαιρική ρύπανση και η φτώχεια μπορεί να συνδέονται με αύξηση της θνησιμότητας. Απαιτούνται περαιτέρω έρευνες για να αποσαφηνιστούν οι εν λόγω αλληλεπιδράσεις, σύμφωνα με την αρχική αξιολόγηση στην έκθεση.

Βελτιωμένη ενσωμάτωση πολιτικών, περισσότεροι χώροι πρασίνου και γαλάζιου ως καίρια στοιχεία της λύσης

Η έκθεση τονίζει ότι απαιτείται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση για τις πολιτικές στους τομείς του περιβάλλοντος και της υγείας προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι, να προστατευτούν οι πιο ευάλωτες ομάδες και να γίνουν πλήρως αντιληπτά τα οφέλη που προσφέρει η φύση υπέρ της υγείας και της ευημερίας.

Η υγιής φύση συνιστά σημαντικό παράγοντα στην παροχή της δημόσιας υγείας, μειώνοντας τις ασθένειες και προάγοντας την καλή υγεία και ευημερία. Οι πράσινες λύσεις προσφέρουν τριπλό όφελος για την υγεία, την κοινωνία και το περιβάλλον. Οι ποιοτικοί χώροι πρασίνου και γαλάζιου σε αστικές περιοχές στηρίζουν την υγεία και την ευημερία, προσφέροντας χώρους για φυσική δραστηριότητα, χαλάρωση και κοινωνική ενσωμάτωση, με τεράστια οφέλη για τις φτωχές κοινότητες.

Οι χώροι πρασίνου και γαλάζιου εξασφαλίζουν δροσιά στις πόλεις κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα, περιορίζουν τα ύδατα των πλημμυρών, μειώνουν την ηχορύπανση και υποστηρίζουν την αστική βιοποικιλότητα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, πολλοί σχολιαστές εξέφρασαν μια ανανεωμένη εκτίμηση για τα οφέλη που προσφέρει στην ψυχική υγεία και ευημερία η πρόσβαση σε χώρους πρασίνου και γαλάζιου, ιδιαιτέρως σε αστικές περιοχές.

Εντός της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αντιπροσωπεύει μια καθοριστική αλλαγή πορείας στο πλαίσιο της ατζέντας των ευρωπαϊκών πολιτικών και καθορίζει μια βιώσιμη στρατηγική χωρίς αποκλεισμούς για τη βελτίωση της υγείας και της ποιότητας ζωής των ανθρώπων, τη φροντίδα για τη φύση και τη μέριμνα για όλους τους ανθρώπους.