Η «υπόθεση Κουργκάν» γνωστή και ως θεωρία των στεπών

Η τελευταία από τις γενικές θεωρητικές προσεγγίσεις του ζητήματος της αρχικής κοιτίδας των Ινδοευρωπαίων, και μάλιστα η επικρατέστερη, είναι η λεγόμενη «υπόθεση Κουργκάν», γνωστή και ως θεωρία των στεπών.

• Σύμφωνα με το εν λόγω θεωρητικό σχήμα, που οφείλει την ονομασία του στη ρωσική λέξη για τον τύμβο (την τούμπα), η πρωτοϊνδοευρωπαϊκή κοιτίδα τοποθετείται σε κάποια περιοχή των στεπών της Ευρώπης, δηλαδή στην Ουκρανία και τη νότια Ρωσία.

Από εκεί ξεκίνησε η εξάπλωση των Ινδοευρωπαίων, που συντελέστηκε στα τέλη της Νεολιθικής Εποχής ή στην Εποχή του Χαλκού (4500-3000 π.Χ.).

Το πώς εξελίχθηκε η ινδοευρωπαϊκή αυτή διασπορά είναι –σύμφωνα πάντα με την υπό εξέταση θεωρία– κάτι που μπορούμε να το παρακολουθήσουμε μέσα από τα ευρήματα ταφών κάτω από τύμβους (κουργκάν) στις περιοχές των στεπών.

Οι ταφές αυτές εντοπίζονται αργότερα τόσο στα Βαλκάνια, όπου εξαπλώθηκαν αρχικά οι Ινδοευρωπαίοι κατά τη διάρκεια της πορείας τους προς την υπόλοιπη Ευρώπη, όσο και ανατολικά, προς την κατεύθυνση του Καζακστάν, που αποτέλεσε τη βάση για την εξάπλωση των γλωσσών του ινδοϊρανικού κλάδου.

Από απόψεως αρχαιολογικών ερεισμάτων, η περιοχή του κάτω Δούναβη μαζί με τα ανατολικά και κεντρικά Βαλκάνια προσφέρει όντως ισχυρά επιχειρήματα όσον αφορά την ορθότητα της θεωρίας των στεπών.

Όμως, δε συμβαίνει το ίδιο και με τις περιοχές που βρίσκονται στην περιφέρεια του αρχικού χώρου εξάπλωσης των Ινδοευρωπαίων, εκεί όπου ελλείπει το τοπίο της στέπας στην τυπική τουλάχιστον μορφή του.

Η ένταξη των περιοχών αυτών στο πλαίσιο της «υπόθεσης Κουργκάν» επιχειρείται διά της επιστρατεύσεως χαρακτηριστικών που σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν ασφαλείς δείκτες μετακίνησης πληθυσμών ή γλωσσικής διασποράς (π.χ., εξημερωμένα άλογα, τροχήλατα οχήματα, οχυροί περίβολοι).