Ο Αράκυνθος ή Ζυγός είναι βουνό του νομού Αιτωλοακαρνανίας, νότια της λίμνης Τριχωνίδας. Έχει υψόμετρο 984 μέτρων. Στον Αράκυνθο βρίσκεται το στενό φαράγγι της Κλεισούρας μέσω του οποίου συνδέονται η περιοχή του Μεσολογγίου με την περιοχή του Αγρινίου.
Οικισμοί στις πλαγιές του Αράκυνθου είναι τα Ελληνικά, Άνω Κεράσοβο, Κάτω Κεράσοβο, τα Άνω Μούσουρα, τα Κάτω Ρέτσινα, το Άνω Κουδούνι η Χούνιστα κ.α. Το βουνό καλύπτει μεγάλο τμήμα των πρώην δήμων Αρακύνθου, Μακρυνείας και Μεσολογγίου.
Ο Αράκυνθος είναι κατάφυτος από κέδρα και πουρνάρια. Ανάμεσα τους ζουν αγριογούρουνα, ελάφια, σκίουροι, χελώνες και άλλα άγρια ζώα. Επίσης αρκετά είδη ερπετών και πτηνών όπως ο αετός. Για την μεγάλη του οικολογική σημασία, ο Αράκυνθος μαζί με το φαράγγι της Κλεισούρας είναι ενταγμένος στο δίκτυο Natura (Φύση) 2000.
Το ανάγλυφο του Αράκυνθου αποτελείται από απότομες βραχώδεις πλαγιές στη νοτιοδυτική πλευρά μιας εκτεταμένης ορεινής δασώδους περιοχής. Αποτελεί οικολογικό σύνδεσμο του υγροτόπου με την ηπειρωτική ορεινή περιοχή. Η τοπογραφία της περιοχής είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Υπάρχουν κρημνώδεις βράχοι, φαράγγια και πλαγιές με μεγάλο υψόμετρο που αποτελούν καταφύγιο για πολλά είδη πουλιών.
Το πιο γνωστό τμήμα του Αράκυνθου, που δεν το συνδέει κανείς εύκολα με το βουνό, είναι η Κλεισούρα, το εντυπωσιακό φαράγγι που περνά με αυτοκίνητο όποιος κατευθύνεται από το Μεσολόγγι στο Αγρίνιο. H περιοχή καλύπτεται από μεσογειακή μακία, φρύγανα, κωνοφόρα, βελανιδιές και αιωνόβιες καστανιές. Μέσα στο φαράγγι η βλάστηση αλλά και η χλωρίδα είναι πλούσια και αποτελείται από γέρικα πλατάνια, κυπαρίσσια, κουτσουπιές, χαρουπιές, αγριοτσικουδιές, σχίνα, παλιούρια, ασφάκες, ρείκια, αγριελιές, βελανιδιές, πουρνάρια και Σπάρτα. Στις ψηλές όμως κορυφές του Αράκυνθου υπάρχουν σημαντικά δάση με πολλά υπεραιωνόβια δένδρα.
Η περιοχή καλύπτεται επίσης από μεσογειακή μακία, φρύγανα, βελανιδιές και πουρνάρια. Στα ριζά των βράχων, στις υγρές σχισμάδες και στα σκιερά σημεία κάτω από τη χαμηλή βλάστηση, ανάλογα με τις εποχές φυτρώνουν τα κυκλάμινα, οι ορχιδέες, οι ανεμώνες, οι παπαρούνες, οι ίριδες, οι αγριοτριανταφυλλιές και σκορπίζουν τα χρώματά τους και τις γλυκές μυρωδιές τους μέσα στο φαράγγι. Την άνοιξη στο φαράγγι υπάρχει μεγάλη συμφωνία χρωμάτων, αλλά αυτό που εντυπωσιάζει περισσότερο είναι οι αποχρώσεις του ρόζ, απ’ τους ανθούς της κουτσουπιάς. Το ροζ διακόπτεται απ’ τις κίτρινες πινελιές των σπάρτων.
Μερικά από τα αρπακτικά που φωλιάζουν εδώ αλλά και στην ευρύτερη περιοχή του Αράκυνθου είναι η ποντικοβαρβακίνα, το βραχοκιρκίνεζο, το ξεφτέρι, το δενδρογέρακο, ο χρυσαετός, το χρυσογέρακο, ο κραυγαετός, ο Μπούφος, η τυτώ, ο γκιώνης, η κουκουβάγια κ.ά. Στις απότομες ορθοπλαγιές του φαραγγιού φωλιάζουν επίσης εκτός από τ’ αρπακτικά και άλλα “γκρεμόφιλα” είδη, όπως κόρακας, το βραχοχελίδονο, η βουνοσταχτάρα, ο βραχοτσοπανάκος, η πετροπέρδικα κ.ά.
Kατά το χειμώνα στην περιοχή ξεχειμωνιάζουν σπάνια πουλιά όπως ο Σταυρότυπα, ο Bασιλαετός και ο Στικταετός. Η παρουσία σπάνιων πουλιών και ειδικά αρπακτικών στην περιοχή υποδηλώνει οικοσύστημα ακόμη πλούσιο σε ζωή και ισορροπημένο. Στον Αράκυνθο έχουν καταγραφεί αρκετά είδη άγριων ζώων όπως αγριογούρουνα, ελάφια, ζαρκάδια, αλεπούδες, σκίουροι κλπ. Υπάρχουν επίσης και τα συνηθισμένα ερπετά της περιοχής σε περιοχές που αναβλύζουν νερά.
Πριν από εκατομμύρια χρόνια μεταξύ των Αιτωλικών και Ακαρνάνικων βουνών, στην Αιτωλική πεδιάδα, σχηματίζονταν μια μεγάλη λίμνη μέσα στην οποία χυνόταν ο ποταμός Αχελώος για να ξαναβγεί νότια, από τα Στενά της Κλεισούρας – τα “Κύκνεια Τέμπη” των αρχαίων – κι ύστερα να χυθεί με ορμή στον κόλπο του Αιτωλικού.
Στο πέρασμα των αιώνων, έπειτα από καθιζήσεις και γεωλογικές ανακατατάξεις στην περιοχή μεταξύ του Αράκυνθου και των απέναντι Ακαρνανικών βουνών, ο Αχελώος στράφηκε προς το μέρος της καθίζησης και πήρε την τωρινή του “πορεία”. Η μεγάλη αρχαία λίμνη χωρίστηκε στα τρία, στις σημερινές λίμνες Τριχωνίδα, Λυσιμαχία και Οζερό και η Κλεισούρα μετατράπηκε σε στεγνή κοίτη, με τους ωραίους, αξιοπερίεργους βράχους και τις απόκρημνες όχθες της. Οι γυμνοί βράχοι εδώ εξουσιάζουν το τοπίο, είναι ασβεστολιθικοί, τεράστιοι σαν πύργοι που αγγίζουν τον ουρανό. Τα χρώματά τους ποικίλουν άλλοι είναι καφέ, κοκκινωποί, ξανθοί, μαύροι, γαλάζιοι, γυμνοί και φαγωμένοι από τους αιώνες. Σχισμάδες, σπηλιές και σπηλιαράκια, βράχοι σκεπασμένοι με λίγα κλαδιά και χαμηλούς θάμνους που ανάλογα με την εποχή έχουν και τα χαρακτηριστικά τους χρώματα.
Το περίπλοκο ανάγλυφο του βουνού σε συνδυασμό με την πυκνή του βλάστηση, κατέστησαν τον Αράκυνθο κρησφύγετο και ορμητήριο κλεφτών και ανυπότακτων, κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.
Ο Αράκυνθος επίσης έχει συνδεθεί και με την ηρωική έξοδο του Μεσολογγίου, καθώς οι εξοδίτες ως πρώτο σημείο συγκέντρωσης είχαν ορίσει τη μονή του Αγ. Συμεών στις ΝΑ απολήξεις του βουνού.
Ποιος θα το περίμενε στα μάτια του τέτοιο μεγαλείο από ένα βουνό, μικρό σαν τον Αράκυνθο που δεν ξεπερνάει σε ύψος τα χίλια μέτρα. Παρ’ όλα αυτά ο Αράκυνθος ή Ζυγός, με τ’ απότομα βράχια, τα καταφύγια και τις σπηλιές του, ήταν το στέκι των Αρματωλών και των Κλεφτών, αλλά και η κρυψώνα των Ελεύθερων Πολιορκημένων, όσων σώθηκαν, μετά το χαλασμό του Μεσολογγίου.
Στη βόρεια έξοδο του στενού της Κλεισούρας βρίσκονταν από την εποχή ακόμη του Ομήρου η Αιτωλική πόλη Πυλήνη (όπως φανερώνει και το όνομά της). Μετά από επιδρομή που έκαναν οι Αιολείς όπως μας λέει ο Στράβωνας την μετέφεραν στη βόρεια πλευρά του όρους Αράκυνθος (κοντά στο μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου) και την μετωνόμασαν Πρόσχιον. “… Μετανεγκόντες (Αιολείς) εις τους ανώτερον τόπους ήλλαξαν αυτής και τόνομα, Πρόσχιον καλέσαντες …”.
Στην περιοχή της Μακρυνείας επί του όρους Αρακύνθου και νότια της Καψοράχης σε υψόμετρο 285 μέτρα βρίσκεται το Παλιοχώρι το βουνό των προγόνων μας.
Για τη μεγάλη τους οικολογική σημασία ο Αράκυνθος και τα Στενά της Κλεισούρας, ανήκουν στις περιοχές Natura 2000.
Κείμενα: http://www.epoxi.gr | https://el.wikipedia.org
Φωτογραφίες: https://iaitoloakarnania.gr | Γιώργος Καρδαράς
Σχετικά Άρθρα
Μεσολόγγι: Στην Κατοχή θανατώθηκε κοπάδι που νόσησε από Ευλογιά Αιγοπροβάτων
Μεσολόγγι: Προχωρούν τα Έργα Αντιπλημμυρικής Προστασίας του Δήμου
Στο Νοσοκομείο Αγρινίου, 4 τραυματίες, μετά από σφοδρή σύγκρουση στον Κόμβο Συκιάς