Ενδορφίνες: Οι ορμόνες τις χαράς – Πως να τις ενεργοποιήσετε

Η άσκηση μας κάνει να νιώθουμε πιο χαρούμενοι. Αισθανόμαστε καλύ­τερα με τον εαυτό μας όχι μόνο επειδή πήραμε μια θετική πρωτοβουλία, αλλά και επειδή όταν ασκούμαστε το σώμα μας απελευθερώνει κάποιες χημικές ουσίες που ονομάζονται ενδορφίνες.

• Πρόκειται για φυσικές ουσίες ευεξίας που μοιάζουν με ορμόνες, παράγονται στον εγκέφαλο και δρουν ως αναλγητικά, μειώνουν δηλαδή την αντίληψη του πόνου.

Όταν ελευθερώνονται από τους νευροδιαβιβαστές αρχίζουν να διατρέχουν όλο μας το σώμα, χαρίζοντάς μας μια αίσθηση ευφορίας. Ακόμα, η άσκη­ση ενεργοποιεί την αδρεναλίνη, τη σεροτονίνη και την ντοπαμίνη, όλες τους χημικές ουσίες της «χαράς», που συνεργάζονται για να σας κάνουν να νιώθετε υπέροχα. Ναι, θα είστε κουρασμένοι, αλλά ταυτόχρονα θα αισθάνεστε ενθουσιασμένοι.

Ας γυμναστούμε Από τότε που ο πρώτος άνθρωπος των σπηλαίων κυνήγησε ένα μαλλια­ρό μαμούθ και ύστερα ένιωσε έναν πόνο στους μηρούς του που τον γέμισε ικανοποίηση, γνωρίζουμε ότι η άσκηση μας κάνει καλό. Και είναι αλήθεια ότι η άσκηση μας κάνει πραγματικά να αισθανόμαστε καλύτερα. Τίποτα δεν αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας πιο γρήγορα και πιο αποτελε­σματικά από την άσκηση.

Έχει αποδειχτεί ότι συμβάλλει στη μείωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης όσο και τα αντικαταθλιπτικά, η ατομική ψυχοθεραπεία, η γνωστική ψυχοθεραπεία και οι ομαδικές συνεδρίες. Οι έρευνες δείχνουν ακόμα ότι η βελτίωση της διάθεσης ξεκινάει μόλις δέκα λεπτά αφότου αρχίσετε να γυμνάζεστε και π βελτίωση αυτή συνε­χίζεται μέχρι και είκοσι λεπτά ακόμα. Έρευνα για την άσκηση και την κατάθλιψη, στην οποία οι συμμετέχοντες περπατούσαν καθημερινά επί επτά εβδομάδες, έδειξε όχι η βελτιωμένη διάθεση και ενέργεχά τους πα­ρέμενε και πέντε μήνες αργότερα, ενώ είχαν επιστρέφει στις κανονικές συνήθειές τους.

Οι θετικές συνέπειες της άσκησης

• ♦ Ενεργοποιεί τις ενδορφίνες.
• ♦ Αυξάνει την ευεξία.
• ♦ Βελτιώνει την αυτοεκτίμηση.
• ♦ Χαρίζει μια αίσθηση επιτυχίας.
• ♦ Αυξάνει τα επίπεδα ενέργειας.
• ♦ Ανακουφίζει από το άγχος και τα αρνητικά συναισθήματα.
• ♦ Κινητοποιεί.
• ♦ Βελτιώνει την πνευματική λειτουργία.
• ♦ Βελτιώνει τον ύπνο.
• ♦ Βελτιώνει τη φυσική κατάσταση και τη συνολική υγεία.
• ♦ Τονώνει το ηθικό.

Οι πράξεις πραγματικά μιλούν πιο δυνατά από τις λέξεις

Μην ξεχνάτε ότι ο σκοπός της άσκησης δεν είναι να λάβετε μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες, αλλά να νιώσετε καλύτερα με τον εαυτό σας σω­ματικά και ψυχικά. Αν δεν έχετε καν τρέξει το τετράγωνο του σπιτιού σας, δεν έχει νόημα να δηλώσετε συμμετοχή στον επόμενο σούπερ μα­ραθώνιο και να διανύετε ατελείωτα χιλιόμετρα στον διάδρομο κάποιου σκοτεινού γυμναστηρίου για πολλούς συνεχόμενους μήνες. Θα πιεστεί­τε υπερβολικά ή δεν θα το απολαύσετε.

Η σίγουρη συνταγή της αποτυ­χίας είναι να πείτε «θα πηγαίνω στο γυμναστήριο τρεις φορές την εβδο­μάδα», ενώ στην πραγματικότητα δεν θα το κάνετε με τίποτα. Αντίθετα, βρείτε κάτι που σας αρέσει να κάνετε, προσιτό και ρεαλιστικό.

Σας έχου­με εδώ κάποιες προτάσεις για να ξεκινήσετε το «Καινούργιο και Καθόλου Τρομακτικό Πρόγραμμα Άσκησης» (που δεν περιλαμβάνει ζέσταμα, εκτός κι αν θέλετε εσείς να το κάνετε):

♦ Κατεβείτε από το λεωφορείο μια στάση πριν από τη δική σας. Ασκού­μαι δεν σημαίνει απαραίτητα κάνω κυκλική προπόνηση σε γυμνα­στήριο! Υγεία είναι οτιδήποτε σας δραστηριοποιεί. Γιατί να μην περ­πατήσετε μέχρι το σπίτι αντί να πάρετε το λεωφορείο; Ή να ανεβείτε τις σκάλες αντί να πάρετε το ασανσέρ;

♦ Γυμναστείτε ομαδικά. Τα περισσότερα γυμναστήρια έχουν τμήματα που δέχονται και μη μέλη. Βρείτε κάποιο που σας ακούγεται ενδια­φέρον και πηγαίνετε να δείτε πώς είναι. Η κοινωνική υποστήριξη κατά τη διάρκεια της άσκησης είναι πολύ σημαντική: αν έχετε στο μυαλό σας την παρέα ή σκέφτεστε πως αν δεν πάτε, εκτός από τον εαυτό σας, θα απογοητεύσετε και κάποιον άλλο, τότε είναι πολύ πιο πιθανό να μην τα παρατήσετε.

♦ Αν θέλετε καρδιαγγειακή άσκηση χαμηλής έντασης, δοκιμάστε την κολύμβηση.

♦ Μετά την άσκηση, κάντε σάουνα. Μια έρευνα που έγινε από φυσι- κοπαθητικούς θεραπευτές έδειξε ότι ο ιδρώτας στη σάουνα μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση, να προσφέρει ανακούφιση από τους μυϊκούς σπασμούς, την εποχιακή συναισθηματική διαταραχή και τα υψηλά επίπεδα άγχους.

♦ Αγοράστε, δανειστείτε ή νοικιάστε ένα ποδήλατο και πηγαίνετε με αυτό στη δουλειά σας.

♦ Πηγαίνετε με τους φίλους σας για χορό.

♦ Κάντε τις δουλειές του σπιτιού πιο ενεργητικά. Βάλτε μουσική και χορέψτε ενώ σκουπίζετε με την ηλεκτρική, σκύβοντας για να σκου­πίσετε και κάτω από τα έπιπλα.

♦ Ασχοληθείτε λίγο με την κηπουρική. Είναι χαμηλής έντασης άσκηση, αλλά περιέχει πολύ σκύψιμο, μετακίνηση, τέντωμα και σήκωμα.

♦ Δοκιμάστε γιόγκα ή piMes. Και οι δύο αυτές σχολές είναι απίστευτα ευεργετικές για το σώμα και το πνεύμα.

Μόλις αποφασίσετε τι θέλετε να δοκιμάσετε, προσαρμόστε το ημε­ρολόγιο δραστηριοτήτων σας και προγραμματίστε κάποιο είδος άσκησηςτουλάχιστον τρεις φορές την εβδομάδα για μισή ώρα. Να είστε συγκε­κριμένοι. Ορίστε συγκεκριμένη ημέρα και ώρα για να έχετε μεγαλύτερες πιθανότητες να το κάνετε και σκεφτείτε να ίο προτείνετε σε κάποιον φίλο, έτσι ώστε να μην μπορείτε να το ακυρώσετε την τελευταία στιγμή.

Μπορεί να λειτουργήσει βοηθητικά, όπως κάνατε και σε προηγούμενο κεφάλαιο με τον προγραμματισμό θετικών δραστηριοτήτων, αν κατατά­ξετε τις ασκήσεις σας σε «εύκολες», «μέτριες» και «δύσκολες» και ύστερα ξεκινήσετε με τις εύκολες για να φτάσετε σταδιακά σε εκείνες που θεω­ρείτε δύσκολες. Προσπαθήστε να διαλέξετε τρεις διαφορετικές ασκήσεις για να υπάρχει ενδιαφέρον, ανεξάρτητα από το αν είναι περπάτημα, κηπουρική ή άσκηση στο γυμναστήριο.

Πράσινη άσκηση

Έρευνα που διεξήχθη το 2012 από την οργάνωση ψυχικής υγείας MIND βρήκε ότι εννέα στις δέκα γυναίκες ηλικίας άνω των τριάντα, όταν σκέφτονται να γυμναστούν σε εξωτερικό χώρο, παλεύουν με : την έλλειψη αυτοπεποίθησης όσον αφορά το σώμα τους και με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση. Αυτό είναι πραγματικά λυπηρό γιατί μια άλλη · έρευνα από την ίδια οργάνωση ανέφερε ότι το 94% των ανθρώπων που ρωτήθηκαν δήλωσαν ότι η «πράσινη άσκηση» βελτίωσε την ψυχική υγεία τους και την αίσθηση της ευεξίας.

Αν δεν αισθάνεστε άνετα να κάνετε τζόκινγκ στον δρόμο, δοκιμάστε να περπατήσετε σε ένα πάρκο μαζί με φίλους ή ακούγοντας μουσική με το iPod, μόνο μην κρυφτείτε σε κάποιον εσωτερικό χώρο. Ο καθαρός αέρας, η φύση, τα διαφορετικά τοπία και οι ήχοι τονώνουν τόσο το σώμα όσο και το πνεύμα σας.Ακολουθήστε το καινούργιο σας πρόγραμμα για μία εβδομάδα, εκτι­μήστε πώς πήγε και σημειώστε σε κάθε άσκηση ένα «Α» ή ένα «Ε», ανάλογα με το αν το απολαύσατε ιδιαίτερα ή σας χάρισε ένα αίσθημα επιτυχίας.

Θυμηθείτε μόνο να κάνετε αυτό που θέλετε να κάνετε, κι όχι αυτό που πιστεύετε ότι πρέπει να κάνετε. Αν κάτι δεν είναι βαρετό, θα το συνεχίσετε πιο εύκολα. Σκεφτείτε, τι θα μπορούσε να σας κάνει να σταματήσετε την άσκηση και βρείτε τρόπους να ξεπεράσετε το πρόβλημα. Π.χ. Χαμηλό κίνητρο -»να πάω με κάποιον φίλο.

Αφού τελειώσει αυτή η εβδομάδα, κάντε στον εαυτό σας τις ακόλουθες ερωτήσεις:

♦ Πώς νιώθατε πριν από την άσκηση: ανήσυχος / νευρικός / ενθουσια­σμένος / κουρασμένος / βαριεστημένος;

♦ Πώς νιώθατε κατά τη διάρκεια της άσκησης;

♦ Πώς νιώσατε αφού ασκηθήκατε;

♦ Ανατρέξτε στον κατάλογο των θετικών συνεπειών που αναφέραμε νωρίτερα. Μπορείτε να πείτε πως κάποια από αυτές ισχύει;

Θα παρατηρήσετε πιθανότατα ότι σε γενικές γραμμές δεν είχατε διά­θεση να ασκηθείτε -στην πραγματικότητα η προοπτική έμοιαζε μάλλον τρομακτική-, αλλά από τη στιγμή που ξεκινήσατε το απολαύσατε και ύστερα αισθανόσαστε όμορφα και, γιατί όχι, υπερήφανοι για τον εαυτό σας. Γι’ αυτό, εκείνες τις ημέρες που δεν έχετε καμία απολύτως διάθεση, να θυμάστε ότι αυτό δεν προεξοφλεί το πώς θα νιώθετε μετά. Σκεφτείτε ακόμα πώς θα νιώθετε αν παραλείψετε εντελώς το κομμάτι άσκηση: τύψεις και ενοχές.

Πόσες φορές εκνευριστήκατε με τον εαυτό σας επειδή δεν συνεχίσατε αυτό που ξεκινήσατε; Αρχίστε μαλακά (περπατήστε ως το σπίτι, ανεβείτε με τις σκάλες αντί με το ασανσέρ) και θα εκπλαγείτε με την αίσθηση επιτυχίας και την ευεξία που θα νιώθετε. Και η ευεξία αυτή δεν θα είναι μόνο σωματική, αλλά και ψυχική, αφού θα έχετε την ικανοποίηση να σβήσετε κάτι από τη λίστα με αυτά που έχετε βάλει στόχο να πραγματοποιήσετε.
Ο χάρτης εγκεφάλου για τη σωματική άσκηση

Συμπληρώστε ιον χάρτη εγκεφάλου για τη σωματική άσκηση που βρί­σκεται αριστερά, διαλέγοντας μία από τις ασκήσεις που ολοκληρώσατε από το ημερολόγιο δραστηριοτήτων. Σκεφτείτε σοβαρά τι αισθανθήκατε, σωματικά και ψυχικά, από το γεγονός ότι ολοκληρώσατε την άσκηση, τι σκεφτήκατε αφού την κάνατε και τι σας παρακίνησε να κάνετε. Μήπως σας έκανε να σκεφτείτε «Αυτό μπορώ να το ξανακάνω» (σκέψεις), την ώρα που ανεβαίνατε ιις σκάλες προς το σπίτι σας (συμπεριφορά) και αισθανόσασταν πολύ υπερήφανοι για τον εαυτό σας (συναισθήματα);

Και χαλαρώστε…

Ένα πολύ μεγάλο μέρος της σωματικής ευεξίας είναι η χαλάρωση. Υγιει­νός τρόπος ζωής σημαίνει να δίνουμε στο σώμα μας την ευκαιρία να ξεκουράζεται, να ανακτά τις δυνάμεις του. Όταν νιώθετε τσιτωμένοι, αγχωμένοι και ανήσυχοι, το σώμα σας βρίσκεται υπό διαρκή πίεση, κατά συνέπεια και όταν το σώμα σας είναι ήρεμο, το ίδιο είναι και το μυαλό σας. Δεν είναι δυνατόν να αισθάνεται κανείς ψυχική ένταση όταν σωματικά είναι χαλαρός και το αντίστροφο. Η χαλάρωση έχει θετικό αντίκτυπο στις σκέψεις σας, στα συναισθήματά σας και σε ό,τι κάνετε. Μπορεί να πρόκειται για κάτι απλό, όπως να βρείτε χρόνο να διαβάσετε τις κυριακάτικες εφημερίδες, να δείτε το αγαπημένο σας σίριαλ ή να κάνετε ένα ντους.

Ωστόσο, όσο εύκολο είναι να πείτε «Τώρα θα χαλαρώσω», τόσο δύ­σκολο είναι να το πετύχετε πραγματικά. Ιδιαίτερα όταν το μυαλό σας είναι επιβαρυμένο με άγχη, ενοχές, ανησυχία και αρνητικές σκέψεις, και το σώμα σας πονάει και είναι κουρασμένο. Ακριβώς γι’ αυτό σας διατά­ζουμε (ναι, σας διατάζουμε) να χαλαρώσετε. Προτείνουμε ένα μάθημα υποχρεωτικής χαλάρωσης, το οποίο ίσως φαίνεται… λίγο αγχωτικό, αλ­λά δεν είναι καθόλου. Γράψτε στο ημερολόγιο δραστηριοτήτων σας με­ρικά πράγματα που σας χαλαρώνουν – εμείς προτείνουμε δύο δοκιμα­σμένες και ελεγμένες τεχνικές για να σας βοηθήσουμε να λυθείτε: πάρτε βαθιές ανάσες και κάντε ένα μπάνιο.

Πάρτε βαθιές ανάσες

Αυτή η άσκηση αναπνοών θα σας πάρει μόνο μερικά λεπτά, αλλά αν την κάνετε σωστά θα σας βοηθήσει πραγματικά να χαλαρώσετε:

♦ Τοποθετήστε το ένα χέρι επάνω στο στήθος σας και το άλλο στην κοιλιακή χώρα.

♦ Εισπνεύστε αργά (κατά προτίμηση από τη μύτη και με το στόμα κλειστό).

♦ Καθώς εισπνέετε σπρώξτε την κοιλιά σας προς τα έξω – νιώστε τη να φουσκώνει και το χέρι σας να ανεβαίνει.

♦ Κρατήστε την αναπνοή σας για δύο δευτερόλεπτα.

♦ Εκπνεύστε αργά από τη μύτη – νιώστε το στομάχι σας να ξεφουσκώ­νει και το χέρι σας να κατεβαίνει.

♦ Καθώς εκπνέετε, χαμογελάστε. Το χαμόγελο σας κάνει από μόνο του να αισθανθείτε πιο ευτυχισμένοι.

♦ Σκεφτείτε κάτι – ένα αγαπημένο πρόσωπο, μια ηλιόλουστη παραλία, ένα ωραίο τοπίο.

♦ Επαναλάβετε τέσσερις φορές.

Πρόκειται για μια πάρα πολύ απλή άσκηση. Θα κάνει τους παλμούς σας να πέσουν, το σώμα σας να χαλαρώσει και, επειδή εστιάζετε στην αναπνοή σας, ο νους σας θα κάνει κι αυτός ένα διάλειμμα, που τόσο το χρειάζεται.Κάντε ένα μπάνιο

Ο Νιλ Μόρις, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Γουλβερχάμπτον, μελέ­τησε οκτώ ανθρώπους που έκαναν μπάνιο κάθε μέρα για δεκαπέντε ημέρες. Ανακάλυψε ότι η αίσθηση της γενικής ευεξίας των συμμετεχό- ντων αυξήθηκε δραματικά. Όλοι σημείωσαν πώς η απαισιοδοξία τους για το μέλλον μειώθηκε, ενώ το αίσθημα ηδονής αυξήθηκε. Ο Μόρις το απέδωσε σε έναν συνδυασμό αίσθησης ηρεμίας και άνεσης.

Το μπάνιο μάς δίνει την αίσθηση της πολυτέλειας. Το γεγονός ότι αφιερώνετε χρόνο για να απολαύσετε ένα μπάνιο μέσα σε ζεστό -ίσως και αρωματισμένο- νερό είναι σχεδόν υπερβολή. Δεν πρόκειται πλέον για μια υποχρέωση που διεκπεραιώνετε πριν φύγετε για τη δουλειά, αλλά για παραχώρηση χρόνου στον εαυτό σας για να χαλαρώσετε.

Το μπάνιο έχει και αποδεδειγμένα σωματικά οφέλη.Ένα ζεστό μπά­νιο μπορεί να τονώσει την κυκλοφορία και την κίνηση των κυττάρων, ενώ η προσθήκη αλάτων θα βοηθήσει στην ανακούφιση της αρθρίτιδας, των δερματικών προβλημάτων, της κατακράτησης υγρών και των πόνων και ενοχλήσεων. Τα άλατα θειικού μαγνησίου βοηθούν στη διατήρηση της λειτουργίας των ενζύμων στο σώμα σας και μπορούν να δυναμώσουν τα τοιχώματα του πεπτικού σωλήνα σας. Κι όλα αυτά, ενώ εσείς χαλα­ρώνετε στην μπανιέρα σας.

giatros-in.gr