Εύηνος, Ίδας και Μάρπησσα

Ο Εύηνος, βασιλιάς των Αιτωλών στην Καλυδώνα είχε νυμφευθεί την Αλκίπη, την κόρη του Οινομάου, του βασιλιά της Πίσης που είχε αθλοθετήσει αγώνες αρματοδρομίας με έπαθλο την κόρη του.

• Είχε μια πολύ όμορφη κόρη, την Μάρπησσα. Και κατά το παράδειγμα του πεθερού του, υποσχέθηκε την κόρη του σ’ όποιον κατάφερνε να τον νικήσει με αρματοδρομία. Ο Εύηνος (η λέξη σημαίνει «αυτός με τα καλά χαλινάρια») ήταν σπουδαίος αρματηλάτης και πολλά παλικάρια είχαν βρει τον θάνατο απ’ τα χέρια του, καθώς η συμφωνία έλεγε πως αν ο μνηστήρας έχανε στον αγώνα, θα το πλήρωνε με τη ζωή του.

Ο γιος του Αφαρέως (ή του Ποσειδώνα), ο Ίδας πήγε στην Καλυδώνα ως μνηστήρας για να συναγωνιστεί τον Εύηνο, όμως ερωτεύτηκε παράφορα την κόρη του.

Εκείνη ανταποκρίθηκε, αλλά ο Εύηνος δεν επέτρεπε το ειδύλλιο και έτσι ο Ίδας, με την σύμφωνη γνώμη της Μάρπησσας, αποφάσισε, αντί να την διεκδικήσει στον ριψοκίνδυνο αγώνα με τον Εύηνο, να την απαγάγει.

Για να πετύχει εύκολα το σκοπό του, χρησιμοποίησε το δώρο που παλιότερα του είχε κάνει ο Ποσειδώνας.

Και πράγματι πήγε με το άρμα που έσερναν κατάλευκα άλογα και πήρε τη Μάρπησσα.

Τα άλογα αυτά μπορούσαν να περπατούν ακόμη και στο νερό. Έτσι το δώρο του Ποσειδώνος αποδείχθηκε πολύτιμο εκείνη την ώρα, καθώς ο Ίδας με την αγαπημένη του πάνω στο άρμα πέρασαν εύκολα τον ποταμό, που ως εκείνη τη μέρα τον έλεγαν Λυκόρμα (επειδή είχε την ορμή του Λύκου).

Ο Εύηνος που τους καταδίωκε κατάλαβε ότι είχε χάσει την κόρη του, αφού ήταν αδύνατο να περάσει και ο ίδιος τον ποταμό. Τότε έπεσε στα νερά του και πνίγηκε, αφού πρώτα έσφαξε τα άλογά του! Από τότε το ποτάμι πήρε το όνομα του Αιτωλού Βασιλιά.

Το ζευγάρι προχώρησε μέχρι την Αρήνη της Τριφυλίας (Αρήνη λεγόταν και η μητέρα του Ίδα), όπου και τους συνάντησε ο Απόλλων. Κατά μια εκδοχή ο Απόλλων τυχαία βρέθηκε εκεί, θαύμασε την ομορφιά της Μαρπήσσης και την άρπαξε απ’ τον Ίδα. Κατ’ άλλην παραλλαγή, ο Απόλλων τους περίμενε, καθ’ ότι ο Ίδας απήγαγε τη Μάρπησσα απ’ το ναό του στην Αιτωλία και, κατά κάποιον τρόπο, την ήθελε πίσω.

Όπως και να ‘χει οι τρεις τους αντάμωσαν και η κατάσταση ήταν οριακή.

Ο Ίδας, χωρίς δεύτερη σκέψη και χωρίς να φοβηθεί τον τοξοβόλο Απόλλωνα, έβγαλε το δικό του τόξο που ποτέ δεν λάθευε και έτοιμος ήταν να ρίξει το βέλος στο Θεό.

Άλλη εκδοχή θέλει τους δυο τους να μονομαχούν. Την κρίσιμη στιγμή πάντως παρενέβη ο Ζεύς, χωρίζοντάς τους με κεραυνό.

Και ήταν απόφαση του Δία να επιτραπεί στην όμορφη Αιτωλή πριγκίπισσα να διαλέξει ποιον απ’ τους δύο μνηστήρες προτιμά. Δύσκολο το δίλημμα, η Μάρπησσα όμως χρησιμοποίησε τη λογική της και διάλεξε τον Ίδα, γιατί ήξερε πως με τα χρόνια θα περνούσε η ομορφιά της και ο Θεός, γερασμένη πια θα την εγκατέλειπε. Η Μάρπησσα απέκτησε απ’ τον Ίδα την Κλεοπάτρα, την μετέπειτα σύζυγο του Μελεάγρου.

Η Κλεοπάτρα απέκτησε το προσωνύμιο Αλκυώνη σε ανάμνηση του θρήνου της μητέρας της στα χέρια του Απόλλωνος, αφού κατά την ομηρική εκδοχή ο Απόλλων κατάφερε και άρπαξε τελικά τη Μάρπησα, την οποία και, παρά τους θρήνους της που θύμιζαν τις φωνές αλκυώνης, κράτησε για ένα διάστημα μέχρι να την ξανακερδίσει ο Ίδας. Να σημειωθεί ότι πόλη Μάρπησσος υπήρχε σε ορεινή περιοχή της Τροίας ονόματι Ίδη, όπου και έγινε η κρίση του Πάριδος ανάμεσα στις τρεις θεές, αλλά και η αρπαγή του Γανυμίδου από τον Δία.

Τα ονόματα βεβαίως παραπέμπουν ευθέως στον Ίδα και τη Μάρπησσα. Στη Μικρά Ασία υπήρχε και ποταμός ονόματι Εύηνος (στη Μυσία).

Φώτης Μπερίκος 

Από το βιβλίο “Αιτωλία και Ακαρνανία: Εν αρχή ην ο Μύθος”