Γαβαλού Μακρυνείας – Το αρχαίο Τριχώνειο

Η Γαβαλού είναι πεδινό χωριό του Δήμου Αγρινίου του νομού Αιτωλοακαρνανίας με υψόμετρο 70 μέτρα.

Γεωγραφία – Ιστορία

Η Γαβαλού βρίσκεται βόρεια του όρους Αράκυνθος και νότια της λίμνης Τριχωνίδας[1] σε απόσταση 23 χλμ. ΝΑ. του Αγρινίου και 49 χλμ. Β.-ΒΑ. του Μεσολογγίου (μέσω Ιονίας Οδού). Βρίσκεται στη διαδρομή που συνδέει το Αγρίνιο, την Κατούνα, την Αμφιλοχία, την Πρέβεζα και το Αντίρριο. Στο χωριό υπάρχει λύκειο. Η Γαβαλού ίσως χτίστηκε στον ή κοντά στο χώρο της αρχαίας Αιτωλικής πόλης Τριχόνιο, από το οποίο η λίμνη Τριχωνίδα πήρε το όνομά της. Η ακριβής τοποθεσία είναι άγνωστη. Ο Ληκ την τοποθετεί νότια της λίμνης στο μέρος “Γαβάλα” και ο Κίπερτ στον χάρτη του την τοποθετεί ανατολικά της λίμνης. Αλλά αφού ο Στράβωνας αναφέρει ότι βρίσκεται σε μια γόνιμη πεδιάδα, θα βρίσκεται μάλλον βόρεια της λίμνης. Προφανώς ήταν σημαντικό μέρος και αρκετοί κάτοικοι της πόλης αναφέρονται σε ιστορικά έγγραφα.

 

 

 

 

Διοικητικά – Πληθυσμός

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1835 με το ΦΕΚ 19Α – 07/12/1835 να προσαρτάται στην τότε δήμο Μακρυνείας. Το 1841 με το ΦΕΚ 5Α – 08/03/1841 ορίζεται έδρα του δήμου Μακρυνείας. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί με τα Κουρτελαίικα αποτελούν τη τοπική κοινότητα Γαβαλούς που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Μακρυνείας του Δήμου Αγρινίου και σύμφωνα την απογραφή του 2011 ως κοινότητα έχει πληθυσμό 1.051 κατοίκους, ενώ ως οικισμός 1.018.

Το αρχαίο Τριχώνειο

Βρίσκεται 25 χλμ. ΝΔ του Ιερού του Απόλλωνος στο Θέρμο, στη νότια όχθη της λίμνης Τριχωνίδας. Υπήρξε μία από τις σημαντικότερες πόλεις της κεντρικής Αιτωλίας σύμφωνα με τις γραπτές πηγές και τις επιγραφικές ενδείξεις. Η πόλη αναφέρεται συχνά στις επιγραφές του Θέρμου ως η πατρίδα πολλών και σπουδαίων στρατηγών και έτσι αποδεικνύεται ο σημαντικός πολιτικός της ρόλος στο πλαίσιο της δράσης του Κοινού των Αιτωλών. Οι περισσότεροι και πιο ονομαστοί από τους στρατηγούς της Αιτωλικής Συμπολιτείας ήταν Τριχωνείς, όπως ο Σκόπας υιός του Σωσάνδρου, ο Δωρίμαχος υιός του Νικοστράτου, ο Θόας υιός του Αλεξάνδρου. Στη θέση της ιδρύθηκε στα νεώτερα χρόνια η κωμόπολη Γαβαλού, έδρα του σημερινού δήμου Μακρυνείας.

Η νεκρόπολη του αρχαίου Τριχώνειου αναπτύσσεται εκατέρωθεν αρχαίου δρόμου, ο οποίος οδηγούσε προς τον Θέρμο και πρέπει να ταυτιστεί με τον κεντρικό ασφαλτοστρωμένο δρόμο της σημερινής κοινότητας Γαβαλούς που οδηγεί προς Κάτω Μακρυνού και Θέρμο. Οι τάφοι ήταν κατασκευασμένοι από το ντόπιο ψαμμιτικό πέτρωμα και σε ορισμένες περιπτώσεις είχε χρησιμοποιηθεί ασβεστόλιθος. Σε αρκετούς υπήρχαν πλούσια κτερίσματα, όπως χρυσό στεφάνι και αργυρά αγγεία. Οι πρωιμότεροι τάφοι χρονολογούνται στην Πρωτογεωμετρική εποχή (1050-900 π.Χ.). Στην Ελληνιστική περίοδο χρονολογείται ένας τύμβος, ένας ταφικός περίβολος τετράγωνου σχήματος και αρκετοί κιβωτιόσχημοι τάφοι. Από το αρχαίο Τριχόνειο προέρχεται και η μαρμάρινη από ντόπιο μάρμαρο ακέραιη στήλη (Μουσείο Αγρινίου, αρ. ευρ. 27) με πλούσια ανάγλυφη διακόσμηση, η οποία φέρει την επιγραφή ΚΡΙΤΟΛΑΟΥ στην κεφαλαιογράμματη γραφή. Η στήλη απολήγει σε αέτωμα με ανάγλυφη άκανθα στα ακρωτήρια. Η αποκάλυψη παρόμοιων ταφικών συνόλων και ευρημάτων κατά μήκος της νότιας όχθης της λίμνης Τριχωνίδας προσφέρει σημαντικές τοπογραφικές πληροφορίες, καθώς με τη χαρτογράφησή τους είναι περισσότερο εύκολο να προσδιοριστούν ορισμένα τμήματα του κύριου οδικού άξονα που οδηγούσε στο Θέρμο. Πιθανόν αυτόν το δρόμο ακολούθησε και ο Φίλιππος Ε’ της Μακεδονίας κατά τη διάρκεια της προέλασής του στο Θέρμο κατά τα έτη 218 και 206 π.Χ.

 

 

 

Το μοναστήρι είναι ευρέως γνωστό με την ονομασία ”Κελί ή Κελλάκι”

Το «Κελί», είναι το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής κοντά στο χωριό Γαβαλού.

Το μοναστήρι είναι ευρέως γνωστό με την ονομασία «Κελί ή Κελλάκι».

Πρόκειται για το καθολικό παλαιού μοναστηριού του 1788 που είναι αφιερωμένο στην Ζωοδόχο Πηγή.

Είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο και έχει χτιστεί με καλοπελεκημένες ασβεστόπετρες. Διαθέτει ανάγλυφη επιγραφή με χρονολογία 1788. Χαρακτηριστικό της γνώρισμα είναι η κομψότητα των αρχιτεκτονικών του γραμμών και τον ισορροπημένων αναλογιών του.

 

 

 

H ομορφιά του τοπίου είναι ασύγκριτη. Παρόλο που η εκκλησιά βρίσκεται κάμποσα χιλιόμετρα μέσα στα βουνά και ο δρόμος είναι σε κακή κατάσταση κάθε καλοκαίρι στις 23 Αυγούστου γίνεται το αδιαχώρητο από τους κάτοικους της Μακρυνείας που ανεβαίνουν για να Την τιμήσουν. Η εκκλησιά έχει αναπαλαιωθεί και πια είναι σε πολύ καλή κατάσταση.

Η ευρύτερη περιοχή αποτελούσε λημέρι του μεγάλου οπλαρχηγού της Ρούμελης κατά τον αγώνα της απελευθέρωσης από τον Τούρκικο ζυγό και ηγέτη της Τρίτης φάλαγγας κατά την έξοδο του Μεσολογγίου Δημητρίου Μακρή.

 

 

 

 

 

 

 

---

Επιμέλεια: Λευτέρης Τηλιγάδας
Κείμενο: el.wikipedia.org,
monuments.hpclab.ceid.upatras.gr, makrinianews.gr
Φωτογραφίες: makrinianews.gr, iaedse.blogspot.com
thetravelbook.gr, samartzis-gallery.blogspot.com
«Agrinio 365» Media Group | AgrinioTimes.gr, Antenna-Star.gr