Lubomyr Melnyk: Πιανίστας υψηλών ταχυτήτων

Έρχεται στην Αθήνα ένας μοναδικός μουσικός, ο πιανίστας και συνθέτης Lubomyr Melnyk. Δημιουργός της λεγόμενης continuous music, ικανός να παίζει σε εκπληκτικές ταχύτητες και παράλληλα να διατηρεί ισχυρό αφηγηματικό και συγκινησιακό φορτίο στη μουσική του.

• Ο Lubomyr Melnyk είναι ένας ιδιόμορφος πιανίστας και ένας συνθέτης που δεν θεωρεί τον εαυτό του συνθέτη – τουλάχιστον με την κρατούσα έννοια. Θεωρεί ότι ο δικός του τρόπος είναι εντελώς καινούργιος και διαφορετικός πιανιστικά, καθώς παίζει τις νότες του σε εξαιρετικά υψηλές ταχύτητες, παράγοντας έτσι μια περίπλοκη ηχητική σειρά, που γίνεται ακόμα πιο σύνθετη με την παρατεταμένη χρήση του πεντάλ και που ο ίδιος την έχει ονομάσει «continuous music» (συνεχή μουσική). Η μουσική του είναι επίσης διαφορετική, γιατί και ο ίδιος προετοιμάζεται γι’ αυτήν διαφορετικά, σαν να πρόκειται για πολεμική τέχνη.

«Είναι μια δημιουργική πράξη», εξηγεί, «για την οποία προετοιμάζω καθημερινά όλο μου το σώμα –και όχι μόνο τα δάχτυλα– αλλά και το μυαλό. Για να επιτευχθούν όλες αυτές οι μικροαλλαγές και οι μικροαποφάσεις που παίρνω τη στιγμή που παίζω και δημιουργώ, πρέπει να μπορώ να παίζω σε μεγάλες ταχύτητες και οι αποφάσεις να παίρνονται σε άλλο σημείο του σώματός μου, όχι στα δάχτυλα! Ένα μέρος του μυαλού μου πρέπει να κινεί τα δάχτυλα, ένα άλλο να αποφασίζει τι θα παίξει και ένα τρίτο να τα συνδυάζει όλα αυτά!»

Ο Lubomyr Melnyk γεννήθηκε και παρέμεινε Ουκρανός, παρότι βρέθηκε από πολύ νωρίς στον κόσμο, όταν παιδί ακόμα μετανάστευσε με τους γονείς του στον Καναδά. Είχε ήδη γνωρίσει το πιάνο και μέσα απ’ αυτό ανακάλυπτε σιγά σιγά τον δικό του κόσμο, συνειδητοποιώντας ότι μπορεί να τον αναδημιουργήσει κάθε στιγμή μέσα από τα πλήκτρα και τους ήχους του οργάνου αυτού, που είχε τη δυνατότητα να ηχεί σαν ορχήστρα. Στον Καναδά, ο Melnyk, εκτός από μουσική και κλασικό πιάνο, σπούδασε λατινικά και φιλοσοφία και, κάπου στις αρχές της δεκαετίας του ’70, βρέθηκε στο Παρίσι. Πλάνης, άστεγος και, φυσικά, άφραγκος, για να επιζήσει ήταν αναγκασμένος να παίζει πιάνο όπου του ζητούσαν. Ανάμεσα στις δουλειές του ήταν και να συνοδεύει τα μαθήματα χορού που έδινε μια πρωτοποριακή και πειραματική χορογράφος, η Carolyn Carlson. Η εμπειρία αυτή ήταν αποκαλυπτική, καθώς μέσα από τις κινήσεις των χορευτών ο πιανίστας «έβλεπε» ρυθμούς και ήχους που τον οδηγούσαν σε μια νέα μουσική –ή, έστω, τεχνοτροπία–, βασισμένη στο στοιχείο του αυθόρμητου και τη δημιουργική ελευθερία του αυτοσχεδιασμού. Έτσι γεννήθηκε στο μυαλό και στο σώμα του η έννοια της «συνεχούς μουσικής», μιας ιδιόμορφης τεχνοτροπίας που συνδυάζει την ελεύθερη ροή των φθόγγων σε μεγάλες, ως επί το πλείστον, ταχύτητες, οι οποίες, με τη βοήθεια του πεντάλ, μετασχηματίζονται σε υπνωτικά «κύματα» ήχου που συσχετίζονται με μινιμαλιστικές τεχνικές και κυριαρχούν έκτοτε στις δημιουργίες του.

Στη μουσική του Melnyk μπορεί να αναγνωρίσει κανείς πράγματα που εκκινούν από τον «κλασικό» ρομαντισμό και φθάνουν ως την ινδική μουσική του Ravi Shankar, με στέρεα θεμελίωση στο μινιμαλισμό του Steve Reich και του Philip Glass. και, φυσικά, στην trance του πρωτοπόρου Terry Riley και το έργο «In C», το οποίο έπαιξε καθοριστικό ρόλο στη μουσική διαμόρφωσή του. Ωστόσο, φαίνεται να μην έχει τονιστεί ιδιαίτερα η τεχνική διασύνδεση της μουσικής του Lubomyr Melnyk με τα πιανιστικά clusters που εισήγαγε στην τζαζ ο πρωτοπόρος Cecil Taylor ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 και ο οποίος είχε σαν μουσικό / ηχορυθμικό «οδηγό» τη μαγεία του χορού μιας Maya Plisetskaya.

Έτσι, την Τρίτη 24 Αυγούστου θα έχουμε στο Παλιό Αμαξοστάσιο έναν δημιουργικό μουσικό που όλοι αποκαλούν «προφήτη του πιάνου», να δημιουργεί μουσική που, αν δεν είναι πρωτάκουστη, είναι σίγουρα πρωτότυπη και σύγχρονη, με πάνω από 120 έργα, κυρίως πιανιστικά, και ο οποίος επιμένει να μη θεωρεί τον εαυτό του συνθέτη. Ίσως επειδή ξέρει πως κάθε εμφάνιση, κάθε συναυλία είναι και μια μοναδική εμπειρία.

athinorama.gr