Η μουσική σαν ιός

Δημοσιεύθηκε πρόσφατα μια έρευνα του Πανεπιστημίου Μακ Μάστερ του Καναδά, σύμφωνα με την οποία η μουσική, και ειδικά η τάση να «κατεβάζουμε» καινούργια τραγούδια από διαδικτυακές πλατφόρμες, μεταδίδεται στους ακροατές σχεδόν όπως οι μολυσματικές ασθένειες – η COVID-19 για παράδειγμα. Ακούγεται λίγο μακάβριο, όμως εδώ δεν υπάρχει κάποιος σοβαρός κίνδυνος.

• Χρησιμοποιώντας μαθηματικά μοντέλα κατάλληλα για τη μελέτη επιδημιών, η έρευνα διαπίστωσε μάλλον ότι τα νέα τραγούδια έχουν και αυτά τη δική τους «επιδημιολογική καμπύλη». Oπως δήλωσε η επικεφαλής της έρευνας, Ντόρα Ροζάτι, «στην περίπτωση μιας νόσου, αν έρθεις σε επαφή με ασθενή, έχεις συγκεκριμένες πιθανότητες να κολλήσεις. Με τα τραγούδια συμβαίνει κάτι ανάλογο. Η μεγάλη διαφορά είναι ότι δεν προϋποθέτουν τη σωματική επαφή. Μπορεί απλώς κάποιος φίλος μου να ανέβασε ένα ωραίο καινούργιο τραγούδι στο Instagram, επομένως θα το αναζητήσω κι εγώ».

Σημαίνουν μήπως τα παραπάνω ότι οι λόγοι που μας κάνουν να αναζητούμε και να ακούμε ένα τραγούδι, είτε προφανείς είτε πιο εσωτερικοί, μπορούν τελικά να παραμετροποιηθούν με τη βοήθεια των μαθηματικών; Κάποιοι ναι, αλλά ίσως όχι όλοι: όπως έγραφε ο μουσικολόγος Κρίστοφερ Σμολ στο βιβλίο του «Μουσικοτροπώντας: Τα νοήματα της μουσικής πράξης και της ακρόασης» (εκδ. Ιανός), η μουσική δεν είναι τόσο ένα σύνολο ήχων, ένα «πράγμα», αλλά μια διαδικασία, στην οποία συμμετέχουμε ακόμη και όταν τραγουδάμε στο μπάνιο μας, δίνοντάς της νόημα εμείς οι ίδιοι, ανάλογα με τις εμπειρίες και τις σχέσεις μας με τον εαυτό και τους άλλους. Για παράδειγμα, ένα κατά κοινή ομολογία μέτριο ή άγνωστο τραγούδι μπορεί να μας συγκινεί γιατί είναι μέρος της προσωπικής μας ιστορίας.

Η έρευνα δεν φαίνεται να αρνείται τον προσωπικό, ιδιοσυγκρασιακό και απρόβλεπτο ανθρώπινο παράγοντα. Εξαρτάται, βέβαια, πώς θα αξιοποιηθούν τα συμπεράσματά της. Σύμφωνα ας πούμε με την Ντόρα Ροζάτι, «όπως χρησιμοποιούμε μαθηματικά επιδημιολογικά μοντέλα ώστε να διαπιστώσουμε την έκταση ή τη διάρκεια μιας επιδημίας και το πόσο γρήγορα κολλάει κάποιος μια ασθένεια, ίσως μπορούμε να τα επιστρατεύσουμε και για να μάθουμε πράγματα σχετικά με το πόση ώρα θα ακούσει κάποιος ένα τραγούδι, πόσοι άνθρωποι συνολικά θα το “κατεβάσουν” ή για πόσο καιρό θα είναι δημοφιλές».

kathimerini.gr