Σπαστική κολίτιδα – Ευερέθιστο έντερο

Στο άρθρο αυτό θα αναφερθούν οι διαφορετικοί τύποι του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου, πιθανά αίτια, τι συμπτώματα προκαλεί, πώς γίνεται η διάγνωση, ποιο πρόγραμμα διατροφής πρέπει να ακολουθήσει ο ασθενής και αν χρειάζεται πρόσθετη θεραπεία με βότανα ή φάρμακα. Αυτές είναι και οι συχνότερες ερωτήσεις στα forum των αναγνωστών.Η σπαστική κολίτιδα ή “σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου” είναι μια κατάσταση που προκαλεί πόνο στην κοιλιά και προβλήματα στην κινητικότητα του εντέρου.Σύμφωνα με τα κριτήρια “Ρώμη IV” διακρίνονται οι εξής τύποι σπαστικής κολίτιδας (ευερέθιστου εντέρου):1. Σπαστική κολίτιδα με προεξάρχον σύμπτωμα τη διάρροια (IBS-D)2. Σπαστική κολίτιδα με προεξάρχον σύμπτωμα τη δυσκοιλιότητα (IBS-C)3. Σπαστική κολίτιδα με εναλλαγές διάρροιας-δυσκοιλιότητας (μικτού τύπου, IBS-M)Επίσης, στις λειτουργικές παθήσεις του εντέρου συμπεριλαμβάνονται και ακόμα 2 κατηγορίες:4. Λειτουργική δυσκοιλιότητα (FC)5. Λειτουργική διάρροια (FDr)

Διαγνωστικά κριτήρια Ρώμης IV για το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου

Υποτροπιάζων κοιλιακός πόνος κατά μέσο όρο τουλάχιστον 1 ημέρα την εβδομάδα τους τελευταίους 3 μήνες (με συμπτώματα που ξεκινάνε τουλάχιστον 6 μήνες πριν τη διάγνωση) που σχετίζεται με 2 ή περισσότερα από τα παρακάτω 3 κριτήρια:

1. Πόνος σχετιζόμενος με την κένωση του εντέρου

2. Πόνος σχετιζόμενος με αλλαγή στη συχνότητα των κενώσεων

3. Πόνος σχετιζόμενος με αλλαγή στο σχήμα / μορφή των κενώσεων

Ποια είναι τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας;

Τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας περιλαμβάνουν:

• Πόνος στο στομάχι και κράμπες, συχνά αμέσως μετά το φαγητό
• Πόνος στη μέση
• Διάρροια ή δυσκοιλιότητα ή εναλλαγές μεταξύ διάρροιας και δυσκοιλιότητας
• Φούσκωμα ή μετεωρισμό
• Αέρια (ερυγές ή αποβολή αερίων από το ορθό)
• Αίσθημα ταχείας πλήρωσης του στομάχου
• Ναυτία

Επηρεάζουν οι ορμόνες της περιόδου τη σπαστική κολίτιδα;

Το γεγονός ότι το ευερέθιστο έντερο αφορά κατά κύριο λόγο γυναίκες (αναλογία γυναικών: άνδρες 2:1) υποδηλώνει ότι οι ορμόνες του φύλου παίζουν ρόλο στην πρόκληση των συμπτωμάτων.Κατά την περίοδο (έμμηνος ρύση, ωχρινική φάση στο παραπάνω Σχήμα) μεταβάλλονται οι γυναικείες ορμόνες που προκαλούν διαταραχή της κινητικότητας και συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα λόγω ύπαρξης υποδοχέων των ορμονών αυτών επάνω στο γαστρεντερικό σωλήνα.Τα συμπτώματα που προκαλεί η μεταβολή των γυναικείων ορμονών κατά την περίοδο είναι αύξηση της αίσθησης του πόνου στην κοιλιά, ναυτία, διάταση (φούσκωμα) της κοιλιάς, ειδικά την προηγούμενη και την πρώτη ημέρα της περιόδου. Η ορμόνη που κυρίως ευθύνεται για τα συμπτώματα από το γαστρεντερικό είναι η προγεστερόνη, η οποία αυξάνει κατά την έμμηνο ρύση. Η μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων και η αύξηση της προγεστερόνης στην έμμηνο ρύση (ωχρινική φάση στο παραπάνω Σχήμα) προκαλούν αύξηση της έκφρασης του υποδοχέα της σεροτονίνης στο έντερο που οδηγεί σε επιδείνωση των συμπτωμάτων του εντέρου (αύξηση κινητικότητας) και σπλαχνική υπερευαισθησία στον πόνο.Στα συμπτώματα από το γαστρεντερικό συμμετέχουν και ένα σωρό άλλοι μεσολαβητές που σχετίζονται με την έμμηνο ρύση όπως προσταγλανδίνες, γ-αμινοβουτυρικό οξύ, μαστοκύτταρα, κορτιζόλη κ.ά.

Υπάρχει ειδική εξέταση για τη σπαστική κολίτιδα / ευερέθιστο έντερο;

Προς το παρόν δεν υπάρχει διαθέσιμη στην Ελλάδα ειδική εξέταση για την σπαστική κολίτιδα. Από τις πληροφορίες που θα δώσετε στον γαστρεντερολόγο σας, μπορεί να καταλάβει αν έχετε σπαστική κολίτιδα (σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου), αποκλείοντας άλλα νοσήματα, επειδή πολλές διαφορετικές παθολογικές καταστάσεις μπορεί να έχουν παρόμοια συμπτώματα με το ευερέθιστο έντερο. Η C-αντιδρώσα πρωτεΐνη (CRP) στο αίμα χαμηλότερη από 0,5 mg/dL σε συνδυασμό με καλπροτεκτίνη κοπράνων κάτω από 40 μg/g αποκλείουν κατά 99% την πιθανότητα να πρόκειται για φλεγμονώδη νόσο του εντέρου σε ασθενείς με τυπικά συμπτώματα σπαστικής κολίτιδας. Άλλες εξετάσεις περιλαμβάνουν: γενική αίματος, έλεγχος για αντισώματα κοιλιοκάκης, καλλιέργεια και παρασιτολογική κοπράνων κ.ά. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητο να συμβουλευθείτε έναν ειδικό γαστρεντερολόγο που θα σας καθοδηγήσει.Η σπαστική κολίτιδα με προεξάρχον σύμπτωμα τη διάρροια μπορεί να πυροδοτηθεί έπειτα από μια οξεία γαστρεντερίτιδα. Τα μικρόβια που προκαλούν την οξεία γαστρεντερίτιδα παράγουν μια τοξίνη που λέγεται CdtB (Cytolethal distending toxin B). Μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν ότι τα αντισώματα που παράγει ο οργανισμός έναντι αυτής της τοξίνης αλληλεπιδρούν με μια πρωτεΐνη που βρίσκεται πάνω στο έντερο και λέγεται vinculin (βινκουλίνη). Η αλληλεπίδραση αυτή προκαλεί διαταραχή της κινητικότητας του εντέρου, ανάπτυξη του συνδρόμου εντερικής βακτηριακής υπερανάπτυξης (syndrome of intestinal bacterial overgrowth, SIBO) και τελικά εκδήλωση των συμπτωμάτων της σπαστικής κολίτιδας με προεξάρχον σύμπτωμα τη διάρροια. Μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από τον Marc Pimentel στην Αμερική έδειξε ότι τα αντισώματα anti-CdtB και anti-vinculin είναι αυξημένα στο αίμα των ασθενών με σπαστική κολίτιδα με προεξάρχον σύμπτωμα τη διάρροια παρά σε ασθενείς με φλεγμονώδη νόσο του εντέρου ή διάρροια άλλης αιτιολογίας. Τα αντισώματα αυτά έχουν καλή ειδικότητα για τη σπαστική κολίτιδα (91,6% για τη CdtB και 83,8% για την vinculin), βοηθώντας έτσι στη διάγνωση της σπαστικής κολίτιδας με διάρροια.

Συμπτώματα που δείχνουν ότι μάλλον δεν πρόκειται για ευερέθιστο έντερο αλλά για κάποια άλλη πάθηση:

• Έναρξη συμπτωμάτων μετά την ηλικία των 50 ετών
• Σοβαρά συμπτώματα ή προοδευτική επιδείνωση συμπτωμάτων
• Ακούσια ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Νυκτερινή διάρροια (που ξυπνάει τον ασθενή)
• Οικογενειακό ιστορικό οργανικής πάθησης του πεπτικού (καρκίνος παχέος εντέρου, κοιλιοκάκη, νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα)
• Αίμα στα κόπρανα, μαύρα κόπρανα
• Σιδηροπενική αναιμία (χαμηλός σίδηρος, χαμηλή φερριτίνη, χαμηλός αιματοκρίτης)

Ποιες παθήσεις θα πρέπει να αποκλεισθούν προτού καταλήξουμε στη διάγνωση της σπαστικής κολίτιδας;

Διαφορική διάγνωση σπαστικής κολίτιδας	Παράδειγμα
Λοιμώξεις	Λαμβλίαση, Αμοιβάδωση, Σύνδρομο βακτηριακής υπερανάπτυξης
Φλεγμονή εντέρου	Νόσος του Crohn, Ελκώδης κολίτιδα, Μικροσκοπική κολίτιδα (κολλαγονώδης, λεμφοκυτταρική)
Σύνδρομο δυσαπορρόφησης	Κοιλιοκάκη, Μετεγχειρητική, Παγκρεατική ανεπάρκεια
Διατροφή	Λακτόζη, Σορβιτόλη, Φρουκτόζη, Καφφεΐνη, Αλκοόλ, Λίπος, Τροφές που παράγουν αέρια
Ψυχολογικοί παράγοντες	Άγχος, Κρίσεις πανικού, Κατάθλιψη, Σωματοποίηση
Διάφορα αίτια	Ενδομητρίωση, Ενδοκρινικοί όγκοι

Υπάρχει κάποιο μενού για ευερέθιστο έντερο;

Τα τελευταία χρόνια γίνεται λόγος για τη δίαιτα χαμηλή σε FODMAP. FODMAP είναι το ακρωνύμιο των λέξεων ζυμώσιμοι ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και πολυόλες που περιγράφει αυτούς τους ανεπαρκώς απορροφούμενους υδατάνθρακες βραχείας αλύσου που μπορεί να οδηγήσουν σε υπερβολική συσσώρευση υγρών και αερίων, με αποτέλεσμα φούσκωμα, μετεωρισμός, κοιλιακό άλγος και διαταραχές του γαστρεντερικού. Το πρόγραμμα διατροφής για ευερέθιστο έντερο με τροφές που περιέχουν μικρά ποσά FODMAPs πρέπει να γίνεται για πολύ περιορισμένο χρονικό διάστημα 2-6 εβδομάδων και μόνο κατόπιν παρακολούθησης γαστρεντερολόγου ή διαιτολόγου. Ο γαστρεντερολόγος ή ο διαιτολόγος θα σας δώσει οδηγίες ποιες τροφές μπορούν να επανεισαχθούν σταδιακά στην ειδική αυτή διατροφή, καλύπτοντας παράλληλα τα θρεπτικά συστατικά και τις φυτικές ίνες που χρειάζεστε ημερησίως. Εντωμεταξύ, εσείς μπορείτε να:

• Ξεκινήσετε ένα ημερολόγιο για να παρακολουθείτε τι τρώτε κάθε μέρα, τι κάνατε και πώς αισθανθήκατε. Με αυτόν τον τρόπο, μπορείτε να καταλάβετε αν οτιδήποτε κάνετε ή τρώτε βελτιώνει ή επιδεινώνει τα συμπτώματά σας.
• Σταματήσετε να τρώτε τροφές που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν το ευερέθιστο έντερο. Ξεκινήστε αφαιρώντας από την διατροφή σας το γάλα, παγωτό και άλλα τρόφιμα που έχουν ίχνη γάλακτος για 2 εβδομάδες, επειδή δυνατόν να επιδεινώσουν το φούσκωμα και τον μετεωρισμό. Διαβάστε τις 10 τροφές που συνήθως ευθύνονται για την επιδείνωση των συμπτωμάτων της σπαστικής κολίτιδας (ευερέθιστο έντερο) στο άρθρο του peptiko.gr.
• Εντάξετε στο διαιτολόγιό σας περισσότερες φυτικές ίνες, τρώγοντας περισσότερα φρούτα και λαχανικά, ή λαμβάνοντας σκευάσματα φυτικών ινών. Εάν τρώγοντας περισσότερες φυτικές ίνες αισθανθείτε ότι τα συμπτώματα επιδεινώνονται, ελαττώστε την πρόσληψη φυτικών ινών.
• Ασκηθείτε για 20 έως 60 λεπτά, 3 έως 5 ημέρες την εβδομάδα. Οι μελέτες δείχνουν ότι η σωματική άσκηση βελτιώνει τα συμπτώματα του ευερεθίστου εντέρου.
• Διαβάστε στο peptiko.gr 10 χρήσιμες συμβουλές για να μειώσετε τα συμπτώματα από την σπαστική κολίτιδα.

Πώς αντιμετωπίζεται η σπαστική κολίτιδα / ευερέθιστο έντερο;

• Κυκλοφορούν φάρμακα που δυνατόν να βελτιώσουν τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας (συνδρόμου ευερεθίστου εντέρου). Παρόλα αυτά όμως καμία θεραπεία δεν μπορεί να θεραπεύσει την κατάσταση.
• Η ψυχολογική υποστήριξη από ειδικό δυνατόν επίσης να βοηθήσει τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας, επειδή το άγχος και η ανησυχία επιδεινώνουν την κατάσταση.
• Μην καταναλώνετε βότανα που διαβάζετε στο διαδίκτυο και μπορούν να προκαλέσουν περισσότερα προβλήματα από όσα κάποιοι ισχυρίζονται ότι λύνουν

Τι περιλαμβάνουν και πώς δρουν τα φάρμακα που βελτιώνουν τα συμπτώματα του ευερέθιστου εντέρου;

Υπάρχουν οι εξής κατηγορίες φαρμάκων:

• Φάρμακα που βελτιώνουν την διάρροια (αντιδιαρροϊκά)
• Φάρμακα που βελτιώνουν την δυσκοιλιότητα (φυτικές ίνες). To Psyllium Husks Fibre περιέχει 5,8 γρ. φυτικών ινών ανά 1 κουταλιά της σούπας. Λαμβάνεται με 1 ποτήρι (250 mL) νερό ή άλλο υγρό, έως 30 γρ. την ημέρα σε διαιρεμένες δόσεις. Περιλαμβάνεται στις ενδεικνυόμενες θεραπείες για τη σπαστική κολίτιδα με δυσκοιλιότητα και μετεωρισμό στα αναθεωρημένα Κριτήρια Ρώμης IV 2016
• Αντικαταθλιπτικά (TCAs, SSRIs, SNRIs): τα συγκεκριμένα φάρμακα βοηθούν στο άγχος και την ανησυχία, και επιπλέον καταστέλλουν τον πόνο. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, η σεροτονίνη παίζει σημαντικό ρόλο επειδή ο υποδοχέας της υπερεκφράζεται στο έντερο, κυρίως κατά τη διάρκεια της περιόδου στις γυναίκες. Τα φάρμακα αυτά δίδονται σε πολύ χαμηλότερη δόση από ό,τι στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης.
• Φάρμακα που αναστέλλουν την μετάδοση του νευρικού σήματος στο έντερο
• Αντιβιοτικά: Τα φάρμακα αυτά βελτιώνουν το φούσκωμα, τον μετεωρισμό, τον πόνο και την διάρροια σε ορισμένους ασθενείς
• Προβιοτικά: Δεν υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για τη χρήση τους στη σπαστική κολίτιδα.

Ποια φάρμακα επιδεινώνουν τα συμπτώματα της σπαστικής κολίτιδας;

Μη συνταγογραφούμενα σκευάσματα:

• Αντιισταμινικά
• Ασβέστιο
• Σίδηρος από το στόμα
• Μαγνήσιο
• Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα
• All Bran

Συνταγογραφούμενα φάρμακα:

• Αντιβιοτικά
• Αντικαταθλιπτικά
• Αντιπαρκινσονικά
• Αντιψυχωτικά
• Αποκλειστές διαύλων ασβεστίου
• Διουρητικά
• Μετφορμίνη
• Οπιοειδή
• Συμπαθητικομιμητικά

Πώς θα είναι η ζωή μου με τη σπαστική κολίτιδα / ευερέθιστο έντερο;

Οι περισσότεροι ασθενείς μαθαίνουν να ζούνε με το ευερέθιστο έντερο (σπαστική κολίτιδα) για το υπόλοιπο της ζωής τους. Όμως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας, διότι οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν τρόπους για τη βελτίωση των συμπτωμάτων τους. Το κλειδί στην υπόθεση ευερέθιστο έντερο (σπαστική κολίτιδα) είναι να συνεχίσετε την παρακολούθηση από τον γαστρεντερολόγο σας έως ότου από κοινού βρεθεί μια προσέγγιση που να βελτιώνει τα συμπτώματα. Ενδεχομένως η αρχική προσέγγιση να μην αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, οπότε θα χρειαστεί επανακαθορισμός της αγωγής. Συνεπώς, συμβουλευτείτε εκ νέου τον γαστρεντερολόγο σας.

peptiko.gr