Στα μονοπάτια του Αρακύνθου

Μόλις 30 λεπτά με το αυτοκίνητο από το Μεσολόγγι, το βουνό Αράκυνθος ή Ζυγός με υψόμετρο 984 μέτρων διαθέτει όλες τις προδιαγραφές για ένα χαλαρό διήμερο.  Για να απολαύσετε το ταξίδι πάρτε μαζί σας κιάλια για την παρατήρηση των πουλιών, νερό, ελαφρά παπούτσια περπατήματος κι ένα μεγάλο μαχαίρι για το κόψιμο των κλαριών του πυκνού σε βλάστηση μονοπατιού.

Το πιο γνωστό τμήμα του Αράκυνθου, που δεν το συνδέει κανείς εύκολα με το βουνό, είναι η Κλεισούρα, το εντυπωσιακό φαράγγι που περνά με αυτοκίνητο όποιος κατευθύνεται από το Μεσολόγγι στο Αγρίνιο.

H περιοχή καλύπτεται από μεσογειακή μακία, φρύγανα, κωνοφόρα, βελανιδιές και αιωνόβιες καστανιές. Μέσα στο φαράγγι η βλάστηση αλλά και η χλωρίδα είναι πλούσια και αποτελείται από γέρικα πλατάνια, κυπαρίσσια, κουτσουπιές, χαρουπιές, αγριοτσικουδιές, σχίνα, παλιούρια, ασφάκες, ρείκια, αγριελιές, βελανιδιές, πουρνάρια και Σπάρτα. Στις ψηλές, όμως, κορυφές του Αράκυνθου υπάρχουν σημαντικά δάση με πολλά υπεραιωνόβια δένδρα.

Στον Αράκυνθο θα συναντήσετε αγριογούρουνα, ελάφια, σκίουρους, χελώνες και άλλα άγρια ζώα. Επίσης αρκετά είδη ερπετών και πτηνών όπως ο αετός. Για την μεγάλη του οικολογική σημασία, ο Αράκυνθος μαζί με το φαράγγι της Κλεισούρας είναι ενταγμένος στο δίκτυο Nature 2000.

 

Μύθοι, αρχαίοι οικισμοί, μοναστήρια

Πριν από εκατομμύρια χρόνια μεταξύ των Αιτωλικών και Ακαρνάνικων βουνών, στην Αιτωλική πεδιάδα, σχηματίζονταν μια μεγάλη λίμνη μέσα στην οποία χυνόταν ο ποταμός Αχελώος για να ξαναβγεί νότια, από τα Στενά της Κλεισούρας – τα “Κύκνεια Τέμπη” των αρχαίων – κι ύστερα να χυθεί με ορμή στον κόλπο του Αιτωλικού.

Στο πέρασμα των αιώνων, έπειτα από καθιζήσεις και γεωλογικές ανακατατάξεις στην περιοχή μεταξύ του Αράκυνθου και των απέναντι Ακαρνανικών βουνών, ο Αχελώος στράφηκε προς το μέρος της καθίζησης και πήρε την τωρινή του “πορεία”. Η μεγάλη αρχαία λίμνη χωρίστηκε στα τρία, στις σημερινές λίμνες Τριχωνίδα, Λυσιμαχία και Οζερό και η Κλεισούρα μετατράπηκε σε στεγνή κοίτη, με τους ωραίους, αξιοπερίεργους βράχους και τις απόκρημνες όχθες της. Οι γυμνοί βράχοι εδώ εξουσιάζουν το τοπίο, είναι ασβεστολιθικοί, τεράστιοι σαν πύργοι που αγγίζουν τον ουρανό. Τα χρώματά τους ποικίλουν άλλοι είναι καφέ, κοκκινωποί, ξανθοί, μαύροι, γαλάζιοι, γυμνοί και φαγωμένοι από τους αιώνες. Σχισμάδες, σπηλιές και σπηλιαράκια, βράχοι σκεπασμένοι με λίγα κλαδιά και χαμηλούς θάμνους που ανάλογα με την εποχή έχουν και τα χαρακτηριστικά τους χρώματα.

Πρόκειται για ένα εκτεταμένο συγκρότημα από τον Εύηνο ως κάτω από το Αγγελόκαστρο, όπου σβήνει με ελαφρά επικλινείς πλαγιές, σε απόσταση πέντε περίπου χιλιομέτρων από την αριστερή όχθη του Αχελώου, με μέγιστο ύψος 984μ. Η νότια πλευρά του είναι απότομη και βραχώδης, ενώ η βόρεια είναι κατάφυτη με πλούσια θαμνοτόπια, ελαιόδενδρα και δάσος καστανιάς. Το φυσικό πλαίσιο του Αρακύνθου πλούσιο και πολυποίκιλο.

Η Κλεισούρα, τα «Κύκνεια Τέμπη» των αρχαίων, μνημείο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, με το μοναστήρι της Αγία-Λεούσας που έθρεψε τα παιδικά μας χρόνια, τα όρνια στις απρόσιτες πλαγιές και τα οράματα στους βράχους. Εδώ μοναστήρια, τόποι ιστορίας και πίστης, η Αγία-Αγάθη, ο Άη Συμιός, η Παναγία Κατερινού, ο Άγιος Νικόλαος ο Κρεμαστός. Εδώ η Πλευρώνα και η Καλυδώνα, αρχαίοι μύθοι και θρύλος, η Κυρά Ρήνη και το Γυφτόκαστρο, και απομεινάρια αρχαίων πόλεων, η  Ώλενος, η Ιθώμη.

Στίχοι του μεγάλου Ζακυνθινού ποιητή Διονύσιου Σολωμού…
«Το χάραμα,
επήρα του ήλιου τον δρόμο,
κρεμώντας την λύρα, την δίκαιη στον ώμο,
κι όπου χαράζει έως όπου βυθά,
τα μάτια μου δεν είδαν,
τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι…»
 

Στα βήματα των αγωνιστών…

Μεσολόγγι, λοιπόν, βγαίνουμε από την πύλη της εξόδου και μέσω του αμπελιού του Ριζοκότσικα κατευθυνόμαστε σε 9 χλμ. περίπου (2 ώρες περπάτημα) στο ιστορικό μονοπάτι του Αϊ-Συμιού.

Στον Αϊ-Συμιό κατάφερε, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Κασομούλη, να φθάσει μόνο μία από τις 3 φάλαγγες της εξόδου, με αρχηγούς τους Μακρή και Τζαβέλλα, και εκεί, ενώ περίμεναν ότι θα τους βοηθούσαν κάποιοι οπλαρχηγοί που είχαν έρθει για να πραγματοποιήσουν αντιπερισπασμό στους Τουρκοαιγύπτιους, εξαιτίας εσωτερικών ερίδων, δεν ήρθαν και οι εξοδίτες βρήκαν πολυάριθμους Αλβανούς υπό τον Μουσταήμπεη και έπαθαν τα πάνδεινα καταδιωκόμενοι ακόμη και πάνω στο βουνό.

Στη διάρκεια των μαχών (με χιλιάδες τους νεκρούς) σώθηκαν μόνο 1.300 άνδρες, 7 γυναίκες και 3-4 παιδιά, όπως γράφει ο Σπ. Τρικούπης, περπατώντας όλη τη νύχτα και φθάνοντας τα ξημερώματα στην κορυφή του βουνού σε κακή κατάσταση από τις ταλαιπωρίες, την πείνα και τον κόπο.

«Χάσμα σεισμού ‘που βγάν’ ανθούς / και τρέμουν ‘ς τον αέρα….» είναι ο Αράκυνθος (ή Ζυγός), ένα εκτεταμένο ορεινό συγκρότημα, με μέγιστο υψόμετρο μόλις 984 μ., με τη νότια όμως όψη του, βραχώδη και κατάφυτη, να φράζει στα Β. το Μεσολόγγι και τις λιμνοθάλασσές του.

Αυτόν τον Αράκυνθο έπρεπε να διαβούν η εξοδίτες για να σωθούν. Ας δούμε πώς. Από τη Μονή του Αϊ-Συμιού (υψόμετρο 200 μέτρα), ακολουθώντας με ΒΔ. κατεύθυνση έναν δασικό δρόμο, περνάμε από ένα αλσύλλιο, έναν τεραστίων διαστάσεων σταυρό, σε τρίστρατο, κατευθυνόμαστε εντελώς δεξιά, αποκτούμε θέα της λιμνοθάλασσας και σε 20 λεπτά περίπου, στα 300 μ. υψόμετρο, σε ένα πλάτωμα, συναντάμε στα δεξιά μας τα πρώτα κόκκινα σημάδια της σηματοδότησης και ακολουθούμε το μονοπάτι που εγκαταλείπει τον δρόμο και «χώνεται» μέσα στη μεσογειακή μακία. Ανηφορίζουμε μια σάρα και σε 20 λεπτά, κόβοντας με μια χαντζάρα τα κλαριά που φράζουν το πέρασμα, φτάνουμε στους λιθοσωρούς 2 ιστορικών ταμπουριών.

Από εδώ και επάνω η καρδιά μας κτυπάει έντονα. Γύρω μας αισθανόμαστε την αόρατη παρουσία των νεκρών εξοδιτών να κατευθύνει τα βήματά μας.

Το μονοπάτι δεν είναι ένα απλό μονοπάτι αλλά ένα λιθόστρωτο, από αυτά που χρησιμοποιούσαν οι Αρχαίοι Αιτωλοί, το οποίο και είχε κλειστεί μέσα στην οργιαστική βλάστηση Κύριος είδε για πόσες δεκαετίες.

Και τα ταμπούρια αυτά ήταν αυτά που χρησιμοποίησε η «έξωθεν βοήθεια» για να κτυπήσει τους Αλβανούς και να σώσει τους εξοδίτες. Δεκαπέντε επιπλέον λεπτά περπάτημα και είμαστε στην κορυφογραμμή του Αράκυνθου με φοβερή θέα 360 μοιρών γύρω γύρω.

Στα Ν. φαίνεται το Μεσολόγγι, στα Α. η Βαράσοβα, στα Β. η Δερβέκιστα, προς την οποία και κατηφόρισαν οι εξοδίτες για να σωθούν. Ειλικρινά είναι από τους ωραιότερους τόπους που θα συναντήσετε ποτέ στη ζωή σας.

«Παράμερα στέκει, ο άνδρας και κλαίει
αργά το τουφέκι, σηκώνει και λέει:
Σε τούτο το χέρι τι κάνεις εσύ;
Ο εχθρός μου το ‘ξέρει πως μου είναι βαρύ…»

Το καριοφίλι, ο περίφημος λιάρος, του αρματωλού του Ζυγού και στρατηγού Δημητράκη Μακρή, που οδήγησε τη φάλαγγα των εξοδιτών προς τη σωτηρία, ζει όμως σήμερα στο Μουσείο του Μεσολογγίου και σας περιμένει, φίλες και φίλοι αναγνώστες, μετά το περπάτημα στο μονοπάτι, για να ριγήσετε και εσείς μπροστά του όπως ρίγησα και εγώ, για τους ελεύθερους πολιορκημένους της πολιτείας της λιμνοθάλασσας…

 

 

 

 

 

 

 

---

Πηγή: https://iaitoloakarnania.gr