Το τραγούδι της Eurovision που ξεκίνησε μια επανάσταση

O Αντόνιο ντι Ολιβέιρα Σαλαζάρ πέρασε στην ιστορία ως ο μακροβιότερος δικτάτορας του 20ου αιώνα.

• Ήταν οικονομολόγος και αναδείχτηκε στον πολιτικό ηγέτη του δικτατορικού καθεστώτος που επιβλήθηκε στην Πορτογαλία μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 28ης Μαΐου του 1928. Επικεφαλής αυτού ήταν ο στρατηγός Όσκαρ Καρμόνα και ο Σαλαζάρ, αφού έβαλε τάξη στο δημοσιονομικό χάος ως υπουργός Οικονομικών (1928-1932), διορίστηκε το 1932 πρωθυπουργός. Το νέο καθεστώς ονομάστηκε «Estado Novo» (Νέο Κράτος) και μεταξύ των πολλών αυταρχικών προεκτάσεών του ήταν και η κατάργηση των κομμάτων.

Ο Σαλαζάρ έμεινε στην εξουσία για 36 χρόνια, έως και το 1968, οπότε και μια σοβαρή εγχείρηση στο κεφάλι τον άφησε διανοητικά ανάπηρο. Η χούντα όμως δεν έπεσε. Τη σκυτάλη πήρε ο Μαρσέλο Καετάνο και το 1974 η δικτατορική περίοδος στην Πορτογαλία έκλεινε 48 χρόνια «ζωής». Ένα τραγούδι θα σηματοδοτούσε την πτώση της και θα γινόταν εν μια νυκτί διαχρονικό σύμβολο ελευθερίας και αντιφασισμού στη χώρα της Ιβηρικής.

Το 1974 ήταν μία ιστορική χρονιά για το διαγωνισμό της Eurovision, καθώς η νίκη κατέληξε στη Σουηδία και τους Abba, που προϊόντος του χρόνου θα εξελισσόταν σε μία από τις πιο επιτυχημένες μπάντες του κόσμου. Λίγους μήνες πριν την οριστική πτώση της χούντας, η Ελλάδα είχε στείλει στο Μπράιτον τη Μαρινέλλα με το λίγο «Κρασί, θάλασσα και τ’ αγόρι μου».

Η Ελλάδα κατέλαβε την 11η θέση και στην τελευταία ισοβάθμησαν Πορτογαλία, Νορβηγία, Ελβετία και Γερμανία. Συμμετοχή δηλαδή εντελώς αδιάφορη για τις τρεις από τις τέσσερις χώρες, όχι όμως και για την Πορτογαλία. Ο λόγος είναι ότι το τραγούδι «E Depois do Adeus» («Και μετά αντίο») επιλέχθηκε ως σύνθημα για να ξεκινήσει η περίφημη Επανάσταση των Γαρύφαλλων. Ήταν μια απλή μπαλάντα του ερμηνευτή Πάουλο ντε Καρβάλιο, χωρίς πολιτικό μήνυμα. Αναφερόταν στο τέλος μίας σχέσης, αλλά έγινε ύμνος σε πολιτικό επίπεδο.

Από το Φεβρουάριο του 1974, φιλοκομμουνιστές στρατιωτικοί οργάνωναν πραξικόπημα, με σκοπό να επαναφέρουν τη δημοκρατία στην Πορτογαλία. Το καθεστώς ήταν παρηκμασμένο και το κίνημα είχε οργανωθεί τόσο καλά που απέβλεπε στο να μην υπάρξουν καν συγκρούσεις.

Η μέρα που επρόκειτο να πραγματοποιηθεί το πραξικόπημα ήταν η 25η Απριλίου, δηλαδή 19 ημέρες μετά την αποτυχημένη παρουσία της Πορτογαλίας στη Eurovision. Πέντε λεπτά πριν τις 11, το βράδυ της 24ης Απριλίου, ο ραδιοφωνικός σταθμός «Emissores Associados de Lisboa» μετέδωσε το «E Depois do Adeus». Ήταν το σήμα που περίμεναν οι πραξικοπηματίες για να αναλάβουν δράση και να καταλάβουν όλα τα στρατηγικά σημεία της εξουσίας.

Αν και οι διοργανωτές του κινήματος απηύθυναν έκκληση στους κατοίκους της Λισαβόνας να μείνουν στα σπίτια τους, χιλιάδες βγήκαν στους δρόμους και αναμείχθηκαν με τους στρατιώτες των επαναστατών, βάζοντας γαρύφαλλα στις κάνες των όπλων τους (εξού και η ονομασία της επανάστασης). Έξι ώρες μετά το καθεστώς είχε καταρρεύσει. Σύμφωνα με την επίσημη καταγραφή, η επανάσταση είχε μόλις 4 νεκρούς.

Την επομένη, στις 12:20 το μεσημέρι, ακούστηκε το τραγούδι, «Grândola, Vila Morena» του αντιστασιακού τραγουδιστή Ζέκα Αφόνσο, που σήμαινε το αίσιο τέλος της εξέγερσης. Οι δικτατορικές δυνάμεις είχαν παραδοθεί.

Αμέσως μετά την επανάσταση, η Πορτογαλία προχώρησε σε συνομιλίες για τον τερματισμό εκμετάλλευσης των αποικιών της στην Αφρική, οι οποίες πράγματι ανεξαρτητοποιήθηκαν (με εξαίρεση το Ανατολικό Τιμόρ το οποίο κατελήφθη από την Ινδονησία).

Περίπου ένα χρόνο μετά, τον Απρίλιο του 1975 διοργανώθηκαν στην Πορτογαλία οι πρώτες ελεύθερες εκλογές για την ψήφιση νέου Συντάγματος.

To «E Depois do Adeus» μπορεί να καταποντίστηκε καλλιτεχνικά, αλλά ήταν το πρώτο και σίγουρα το τελευταίο τραγούδι της Eurovision που ξεκίνησε μια επανάσταση…

menshouse.gr