Η χειροτεχνία στην Ελλάδα έχει παρελθόν, αλλά και μέλλον

«Οι χειροτέχνες δεν είναι απλά κατασκευαστές, μεταφέρουν παράδοση, τεχνικές, είναι σαν άυλη κληρονομιά», διευκρινίζει η πρόεδρος της Επιτροπής Χειροτεχνίας – Η χρήση υλικών συμβατών με το περιβάλλον ως  βασικός παράγοντας στην καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης

• «Είναι ίσως η καλύτερη συγκυρία σήμερα για την Ελληνική Χειροτεχνία», δηλώνει  η Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, πρόεδρος της Επιτροπής Χειροτεχνίας του υπουργείου Ανάπτυξης για την ανάδειξη της Ελληνικής Χειροτεχνίας στο πλαίσιο των επετειακών εκδηλώσεων «Ελλάδα 2021», με αφορμή τις πρωτοβουλίες για την αναβίωση και ανάδειξη της ελληνικής χειροτεχνίας που αναπτύσσονται τελευταία. «Πιστεύω ότι είναι μια καλή συγκυρία, γι’ αυτό κι έχω αναθαρρήσει. Τόσος κόπος και τόσοι άνθρωποι περιμένουν από αυτήν τη Χειροτεχνία. Είναι ίσως η περίπτωση που θα γίνει κάτι ουσιαστικό», συμπληρώνει.

Η Αικ. Πολυμέρου-Καμηλάκη, η οποία έχει υπηρετήσει στο Κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών επί 40 χρόνια -τα 20 τελευταία ως εκλεγμένη διευθύντρια-, μας μιλάει με συγκρατημένη αισιοδοξία για το μέλλον της ελληνικής χειροτεχνίας, γνωρίζοντας καλά τις δυνατότητες που υπάρχουν. «Για να στηρίξει το κράτος την ελληνική χειροτεχνία, η οποία θα μπορούσε να απασχολήσει πάνω από 50.000, ίσως και 100.000 ανθρώπους σε όλον τον ελληνικό χώρο, είναι απαραίτητο να την αντιμετωπίσει και ως αναπτυξιακό τομέα. Φέτος στη ΔΕΘ, που είναι κατά βάση ένα οικονομικό γεγονός, η χειροτεχνία είχε το περίπτερό της, κάτι πολύ σημαντικό για τον κλάδο, ο οποίος αποτελεί τομέα της οικονομίας. Όλοι οι συναρμόδιοι υπουργοί και υφυπουργοί (Ανάπτυξης, Πολιτισμού, Αγροτικής Ανάπτυξης, Παιδείας) συναντήθηκαν στο περίπτερο και δήλωσαν ότι θα στηρίξουν κάθε προσπάθεια προς την κατεύθυνση αυτή. Έχουμε λοιπόν αρκετή δουλειά μπροστά μας, αλλά είμαστε σε καλό δρόμο», επισημαίνει η πρόεδρος της Επιτροπής του υπουργείου Ανάπτυξης για την οποία μας λέει: «Η επιτροπή έχει μέλη πανεπιστημιακούς, αλλά και χειροτέχνες, αργυροχρυσοχόους, ξυλογλύπτες, εκπροσώπους του υπουργείου Ανάπτυξης, Πολιτισμού και Παιδείας. Δεν υπάρχει πλέον ο Ελληνικός Οργανισμός Μικρών-Μεσαίων Επιχειρήσεων και Χειροτεχνίας (ΕΟΜΜΕΧ), η κατάργηση του οποίου έχει δημιουργήσει το κενό το οποίο πρέπει να καλυφθεί. Ο ΕΟΜΜΕΧ καταργήθηκε το 2012 και από τότε όσοι ουσιαστικά ασχολούνται με τη χειροτεχνία, δεν έχουν καμιά βοήθεια. Δεν υπάρχει κάποιος κρατικός φορέας ο οποίος να τους στηρίζει», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για την κατάργηση του οργανισμού.

«Ο ΕΟΜΜΕΧ, που είχε δημιουργηθεί και είχε προχωρήσει με πολύ καλές προοπτικές, εξελίχθηκε σε έναν υπερμεγέθη οργανισμό, που απασχολούσε ίσως πολύ περισσότερους υπαλλήλους από όσους πραγματικά χρειαζόταν. Παρόλα αυτά, πρέπει να πω ότι την περίοδο που καταργήθηκε, ο οργανισμός ήταν σε μια καλή φάση. Είχε εποπτεία του χώρου, ήξερε τι ακριβώς συνέβαινε στην Ελλάδα, είχε πολλά εργαστήρια, εκθετήρια, συνεργασίες. Δηλαδή, υπήρχε ένα ενδιαφέρον και μια καλή εξυπηρέτηση των ανθρώπων που ασχολούνταν τότε με τη χειροτεχνία. Όταν καταργήθηκε ο ΕΟΜΜΕΧ, είχαμε γύρω στα 10.000 εργαστήρια. Σήμερα πολλά από αυτά έχουν σβήσει. Βεβαίως, εν τω μεταξύ, έχουν δημιουργηθεί και νέες χειροτεχνικές ασχολίες, δημιουργικές βιομηχανίες, που οπωσδήποτε πρέπει να συμπεριληφθούν στην ελληνική χειροτεχνία», υπογραμμίζει η κ. Πολυμέρου-Καμηλάκη.

Και πού κατέληξε η Επιτροπή -στην οποία πρόεδρος και μέλη συμμετέχουν αμισθί; «Καταρχάς, είναι απαραίτητο να γίνει ένα συστηματικό μητρώο, για να ξέρουμε πού βρισκόμαστε. Δηλαδή να γίνει μια απογραφή των χειροτεχνών, έτσι ώστε και το κράτος να τους ‘βλέπει’ και οι ίδιοι να μπορούν να απευθυνθούν σ’ αυτό, όταν χρειαστεί. Σημαντική ήταν εδώ η συνδρομή του υπουργείου Πολιτισμού, το οποίο είχε πάντα στενή σχέση με τους χειροτέχνες, γιατί ένα μεγάλο κομμάτι της ελληνικής χειροτεχνίας ανήκει στην πολιτιστική κληρονομιά. Οι χειροτέχνες δεν είναι απλά κατασκευαστές, μεταφέρουν παράδοση, τεχνικές, είναι η άυλη κληρονομιά που προστατεύεται από την UNESCO», διευκρινίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Το δεύτερο βήμα, σύμφωνα με την Επιτροπή, είναι η δημιουργία μιας πλατφόρμας για την προβολή των χειροτεχνικών έργων. «Σήμερα, που ο καθένας μπορεί να μιλάει με όλο τον κόσμο, δεν επιτρέπεται οι χειροτέχνες μας να είναι στην ίδια κατάσταση με αυτήν που ήταν πριν από 20-30 χρόνια. Για παράδειγμα, στην Αγγλία το Crafts Council, στηρίζοντας την χειροτεχνία κατά τη διάρκεια του κορωνοϊού, ανέβασε τις πωλήσεις χειροτεχνημάτων κατακόρυφα. Εδώ αγοράζουμε ακόμα και τον πηλό για τα κεραμικά μας, επειδή το εργοστάσιο της αργιλόμαζας, θυγατρικής εταιρείας του ΕΟΜΜΕΧ, έκλεισε. Ακόμη, τα παιδιά μας σπουδάζουν στην Αγγλία την αγγειοπλαστική, που έχουν μάθει οι Άγγλοι στην πατρίδα μας…», σημειώνει με έμφαση η κ. Καμηλάκη.

Η εκπαίδευση, λοιπόν, είναι ένα ακόμα ζήτημα που χρειάζεται διευθέτηση και σοβαρές μεταρρυθμίσεις; «Το θέμα είναι σημαντικό και χρειάζεται μελέτη. Εμείς συζητάμε για σπουδές όλων των βαθμίδων και οπωσδήποτε πανεπιστημιακές. Έχουν αρχίσει να λειτουργούν και να επαναλειτουργούν εργαστήρια σε διάφορα σημεία του ελληνικού χώρου, όπως στο Γεράκι Λακωνίας πρόσφατα (με την Πειραματική Δομή Υφαντικής Τέχνης), πολύ σύντομα στο Νεστόριο Καστοριάς, στην Άμφισσα με την κατεργασία δερμκ.α., ενώ η Σχολή Καλών Τεχνών Δυτικής Μακεδονίας στη Φλώρινα έχει μια καλή υποδομή και από εκεί ίσως θα ξεκινήσουν κάποιες πανεπιστημιακές σπουδές για υφαντική. Αυτά, όμως, πρέπει να μπουν και στην ατζέντα του υπουργείου Παιδείας», σημειώνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Η κ. Πολυμέρου-Καμηλάκη επισημαίνει και το θέμα της κλιματικής κρίσης που μας αναγκάζει να χρησιμοποιήσουμε υλικά συμβατά με το περιβάλλον. «Αυτή τη στιγμή γράφω ένα άρθρο για τη μόδα και το πόσο η παραγωγή υφάσματος ρυπαίνει το περιβάλλον -είναι της τάξης του 10%, δηλαδή μιλάμε για τεράστια ρύπανση, ούτε τα αεροπλάνα μαζί με τα τρένα δεν ρυπαίνουν τόσο πολύ όσο η μόδα! Όλα τα μεγάλα brands στρέφονται στη μελέτη νέων υλικών, που δεν θα ρυπαίνουν. Είναι παγκόσμιο το θέμα. Είναι ίσως η καλύτερη συγκυρία σήμερα. Καμία φορά τα πράγματα έρχονται στην ώρα τους και σωστά», υπογραμμίζει, δίνοντας παράλληλα το παράδειγμα του μαλλιού προβάτων. «Εδώ και αρκετές δεκαετίες το μαλλί των προβάτων συνήθως το πετάμε. Δεν υπάρχουν κλωστοϋφαντουργίες, όλα τα νήματα έρχονται από το εξωτερικό. Ελάχιστα πράγματα παράγονται στον τόπο μας. Όμως, η χειροτεχνία μπορεί να δώσει εργασία και στην πρωτογενή παραγωγή. Όταν είναι γνωστό ότι κάποιος θα χρησιμοποιήσει το μαλλί από τα πρόβατα, τότε και ο κτηνοτρόφος δεν θα τα πετάξει. Το μαλλί θα χρησιμοποιηθεί για νηματοποίηση-υφαντική, οικολογικά στρώματα, μαξιλάρια, ακόμα και ως συνδετική ύλη στο σκυρόδεμα. Δηλαδή δεν θα πετιέται τίποτα. Εξάλλου αυτό είναι και το νόημα της κυκλικής οικονομίας. Με αυτό τον τρόπο βοηθάμε πολλαπλά και το περιβάλλον και την οικονομία και, γιατί όχι, την ψυχική μας υγεία, γιατί είναι γνωστό ότι η χειροτεχνία, όπως η πλεκτική, η κεντητική και άλλες τέχνες, επιδρούν ευεργετικά στο άγχος», καταλήγει η συνομιλήτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ, επισημαίνοντας «το ενδιαφέρον του υπουργού Ανάπτυξης κ. Άδωνι Γεωργιάδη, του αναπληρωτή υπουργού Ανάπτυξης κ. Ν. Παπαθανάση και τον αποτελεσματικό ενθουσιασμό του υφυπουργού Πολιτισμού κ. Ν. Γιατρομανωλάκη για την προώθηση του θέματος. Με τον δικό της, μοναδικό τρόπο ανέδειξε τη σημασία του η Πρόεδρος της Επιτροπής ‘Ελλάδα 2021’ κ. Γιάννα Αγγελοπούλου».

protothema.gr