Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννη Προδρόμου Ανάληψης

Σε ένα τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, είναι χτισμένο το ιστορικό Μοναστήρι του Αη Γιάννη Προδρόμου της Δερβέκιστας.

Το Μοναστήρι που ανέδειξε 4 Αγίους, το αγαπημένο προσκύνημα του συντοπίτη μας Μεγάλου Δασκάλου, Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, στο οποίο φιλοξενήθηκαν φημισμένοι κλεφταρματολοί, αλλά και οπλαρχηγοί και αγωνιστές της ένδοξης φρουράς του Μεσολογγιού, εδώ ερχόταν για προσκύνημα και να αντλήσει δύναμη ο αρχιστράτηγος Γεώργιος Καραϊσκάκης.

Για να επισκεφθείς το Μοναστήρι της Δερβέκιστας, πρέπει να φθάσεις και να γευθείς τη μαγευτική θέα του ομώνυμου χωριού, που σήμερα λέγεται Ανάληψη, να θαυμάσεις την ομορφιά της λίμνης μας, της Τριχωνίδας και της Λυσιμαχίας, με το μαγευτικό ηλιοβασίλεμα.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ: Κατά την παράδοση, αλλά και «με βάση σιγίλλιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου προς τη Μονή Μυρτιάς», όπως αναφέρει στο βιβλίο του «Βυζαντινή Αιτωλοακαρνανία» ο καθηγητής Αθανάσιος Παλιούρας, η μονή ιδρύθηκε το 12ο αιώνα.

Άλλες σημαντικές ιστορικές μαρτυρίες:

Την 1η Σεπτ. 1507 έχουμε την επίσκεψη του Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Άρτης Ευθυμίου «εν τη σεβασμία Μονή Τιμίου και ενδόξου Προφήτου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου εν τη Τερβεκήστη», όταν καθηγούμενος ήταν ο ιερομόναχος Ιωακείμ.

Πρωτοκτήτορας ήταν ο ιερομόναχος Ιωσήφ ο Μεγαλοδενδρίτης, συντοπίτης του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. (Αθανάσιος Τσολοδήμος «Το Μοναστήρι της Δερβέκιστας –Αποκούρου»).

 

 

 

 

2. Τη δεκαετία του 1510 ήρθε στη Μονή, από τη Μονή Ιβήρων ο αγιορίτης μοναχός Ιάκωβος μαζί με τους δύο μαθητές του, τον διάκονο Ιάκωβο και τον μοναχό Διονύσιο και έζησε ως ασκητής σε μια μικρή σπηλιά στο φαράγγι του Φείδαρη (Εύηνου) ποταμού.

Το 1520 ηγούμενος της μονής ήταν μια μεγάλη προσωπικότητα της Ορθοδοξίας, ο Άγιος Θεωνάς, μαθητής του Αγ. Ιακώβου, ο κατόπιν Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης. Η Μονή τιμά τη μνήμη του το Σάββατο παραμονή του Θωμά.

Τον Απρίλιο του 1825 έφθασε στη Δερβέκιστα, ο αρχιστράτηγος Γεώργιος Καραϊσκάκης, και οργάνωσε το στρατόπεδο της Δερβέκιστας, για να βοηθήσει τους πολιοκημένους Μεσολογγίτες.

Στο Μοναστήρι της Δερβέκιστας έφθασαν τα ξημερώματα της 12 Απριλίου 1826 οι περισσότεροι από τους επιζήσαντες ηρωικούς εξοδίτες, όπως περιγράφει ο Κασομούλης και Σπυρομήλιος και εδώ έχουν γραφεί σημαντικά ντοκουμέντα από τους οπλαρχηγούς της Φρουράς του Μεσολογγιού. Τα ντοκουμέντα αυτά δημοσίευσε στο βιβλίο του «Το στρατόπεδο της Δερβέκιστας και το οδοιπορικό της θυσίας των Ελεύθερων Πολιορκημένων» ο αγαπητός αντιδήμαρχος Κώστας Καρακόϊδας.

 

 

 

 

Πολύτιμες ήταν οι υπηρεσίες που προσέφερε η Μονή στο υπόδουλο Έθνος μας.

Κατά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ιδρύθηκε στο Μοναστήρι του Αη Γιάννη σχολείο των κοινών γραμμάτων (Ν. Τσολοδήμος-Τ. Δημητρακάκης «Το βιβλίο της Δερβέκιστας»).

Αυτό δικαιολογεί την από διάφορες πηγές άποψη ότι εδώ έμαθε τα πρώτα του γράμματα ο συντοπίτης μας Ισαπόστολος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός.

Η μονή υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα και πλουσιότερα μοναστήρια της δυτικής Ελλάδας και σπουδαίο πνευματικό κέντρο, διέθετε δε πλούσια βιβλιοθήκη με σπάνιες εκδόσεις.

Το 1834 με ΒΔ του Όθωνα το μοναστήρι διαλύθηκε, μαζί με πολλά άλλα. Πολλά από τα κειμήλιά της μονής παραδόθηκαν και βρίσκονται από τότε στη Μονή Προυσού.

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: Το μοναστήρι χαρακτηρίσθηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το ΥΠ.ΠΟ με ζώνη προστασίας 200 μ. και αποτελείται από το Καθολικό, τις δύο πτέρυγες κελιών και την ιστορική θολωτή κρήνη.

 

 

 

 

Το σημερινό Καθολικό είναι  μεταβυζαντινό μνημείο, χτισμένο στα θεμέλια προγενέστερου ναού.

Το Καθολικό είναι τρίκλιτος ναός, εγγεγραμμένος σταυροειδής, με τρουλλοκαμάρα.

Στη νότια είσοδο του ναού η ξυλόγλυπτη πόρτα με τον περίτεχνο μεγάλο σκαλιστό σταυρό φέρει την ημερομηνία κατασκευής της «ΑΥΓ. 28 1881».

Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η δυτική όψη του Καθολικού με το εντυπωσιακό θύρωμα της εισόδου και την τυφλή κόγχη. Στο ύψος αυτής υπάρχει επιγραφή από ένθετα στην τοιχοποιία κεραμίδια «ΙΟΥ….2….ΑΡΤΙΟΥ ΗΩΑΝΙ / ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ»,το πιο πιθανό προγενέστερη του 1802.

Δεξιότερα η εντοιχισμένη ανάγλυφη επιγραφή:

«1802 / ΠΑΝΑΡΕΤΟΝ ΤΟΝ ΗΓΟΥΜΕΝΟΝ /

ΠΑΤΡΙΔΑ ΤΟΝ ΤΕΡΒΕΚΙΣΤΑ ΚΕ / ΙΩΣΗΦ ΚΕ ΑΜΒΡΟΣΙΟΝ»

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ορθογώνια κάτοψη του ναού, που και αυτή αποτελεί ένα από τα σπάνια σωζόμενα παραδείγματα, με ταπείνωση του δαπέδου.

Το ξυλόγλυπτο τέμπλο απλό και κομψό, διακοσμείται με το σύνηθες θέμα της αμπέλου, με πουλιά αλλά και αγγέλους που κρατούν στέμμα, πάνω από την Ωραία Πύλη, όπου και η εγχάρακτη επιγραφή: «1810 ΕΓΙΝΕ ΤΟ ΤΕΜΠΛΟ ΔΗΑ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΙΩΣΗΦ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ».

Οι εικόνες του τέμπλου είναι νεώτερες 1811 με 1823 οι περισσότερες, αναγεννησιακής λαϊκής τέχνης.

 

 

 

 

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εικόνες: της Παναγίας η Ελεούσας, του Προδρόμου, του Χριστού  και  των Αγίων Αθανασίου και Νικολάου.  Η εικόνα του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού (1823), έργο  λαϊκού ζωγράφου σε ξύλο, πάνω σε άλλη εικόνα, «θεωρείται ότι αποδίδει ακριβέστατα τη μορφή του Μεγάλου Δασκάλου», όπως αναφέρει στο «Βιβλίο της Δερβέκιστας» ο Ν. Τσολοδήμος και Τ. Δημητρακάκης.

Τη νύχτα της 4ης Οκτωβρίου 1989 αρχαιοκάπηλοι έκλεψαν την εικόνα της Παναγίας και του Αγίου  Κοσμά του Αιτωλού.

Η Μονή έχει δύο πτέρυγες κελιών, διώροφες κεραμοσκέπαστες με μεγάλα χαγιάτια, την ανατολική και την δυτική.

Πριν φθάσει κανείς στο μοναστήρι θα συναντήσει την ιστορική θολωτή κρήνη. Εντοιχισμένη εγχάρακτη επιγραφή πληροφορεί

«ΕΓΕΝΕΤΟ ΥΠΟ ΤΟΥ ΚΛΕΦΤΟΥ  ΒΟΥΝΟΡΤΑ  ΤΟ 1802».

Το όλο συγκρότημα αποτελεί αρχιτεκτόνημα παραδοσιακής λαϊκής τέχνης.

Οι σωστές αναλογίες, τα περίτεχνα αρχιτεκτονικά μέλη, οι κομψές κλίμακες και τα χαγιάτια, δίδουν μια ιδιαίτερη σκηνογραφικότητα και πλαστικότητα, ηρεμία και αρμονία στο χώρο του συγκροτήματος.Η ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΟΥ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΟΣ

Η φθορά του χρόνου, η εγκατάλειψη καθώς και οι σεισμοί του 1975-76 προκάλεσαν μεγάλες ζημιές στη Μονή.

Το 1985 – 1987 έγιναν οι  εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης του Καθολικού, με έμπειρους τεχνίτες του Υπουργείου Πολιτισμού, μερικούς ντόπιους και την επίβλεψη των εργασιών από τον Αναληψιώτη αρχιτέκτονα Αντώνη Βασιλόπουλο.

Το 1992-1999 εντάχθηκαν στο Α΄ και Β΄ ΚΠΣ η δυτική και η ανατολική  πτέρυγα των κελλιών, η Ιστορική Θολωτή Βρύση, το Καμπαναριό, το κτήριο των τουαλετών, η Πύλη, τα 2 πέτρινα γεφύρια (του Αγ.Κοσμά και Αγ. Ιακώβου) και ο Περιβάλλων Χώρος.

Όλες οι αρχιτεκτονικές μελέτες ήταν δωρεά του αρχιτέκτονα Αντώνη Βασιλόπουλου, ενώ η στατική μελέτη των δύο γεφυριών του Αναληψιώτη πολιτικού μηχανικού Θανάση Σταθόπουλου.

 

 

---

Κείμενο: Βασιλόπουλος Αντώνιος
Πηγή: https://www.dimos-thermou.gr

«Agrinio 365» Media Group | AgrinioTimes.gr, Antenna-Star.gr