Κάρλελι: Έτσι ονομάσθηκε από τους Οθωμανούς η σημερινή Αιτωλοακαρνανία

Κάρλελι (Qarly-Eli, η χώρα του Καρόλου), έτσι ονομάσθηκε από τους Οθωμανούς η σημερινή Αιτωλοακαρνανία.

• Η περιοχή μας πέρασε στους Οθωμανούς οριστικά στα 1479 μ.Χ. όταν ο Gedück Ahmet Pascha της Αυλώνας με 29 πλοία καταλαμβάνει την Βόνιτσα, τον Βάρνακα και τα υπόλοιπα μέρη του Δεσποτάτου, όπου επικυρίαρχη ήταν η Ναπολιτάνικη δυναστεία των Τόκκων.

Είναι όμως γεγονός ότι οι επίγονοι τον Τόκκων, ακόμα και οι νόθοι απόγονοί τους, ασπάσθηκαν τον μωαμεθανισμό και κράτησαν έτσι την εξουσία ως πασάδες πλέον μέχρι και τον 16ο μ.Χ. αιώνα (σχετικά, Franz Babinger, Beiträge zur Gesichte von Qarly-Eli, Μünchen 1962).

Αρχικά πρωτεύουσα στο σαντζάκι του Κάρλελι ήταν το Αγγελόκαστρο (Εnkelikasri), εδώ στα 1539 μ.Χ. αναφέρεται ως Φλαμπουράριος Αγγελοκάστρου, Αγίας Μαύρας και Βόνιτσας, κάποιος Hüseynşah beg, απόγονος των Τόκκων (σχετικά στο άρθρο της καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, Elizabeth A., ZACHARIADOU. „Les Tocco : seigneurs, vassaux, otages, renégats“. Ankara Üniversitesi Güneydoğu Avrupa Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Dergisi 1, Nr. 1 (2012)) . Αργότερα δε πρωτεύουσα γίνεται το Βραχώρι του Βλοχού (Ivrahor, Ivlahor). Έμειναν από τότε αρκετά τοπωνύμια- μικροτοπωνύμια για να θυμίζουν την περίοδο της Οθωμανοκρατίας, λ.χ. Χασάν-Αγά, Ζαφέρ- Αγά, στην περιοχή Μακρυνείας, Μustafogli (Μουσταφούλι) σημ. Παναιτώλιο, Ντέμη σημ. Καινούριο (απ΄τον Adem (Aδάμ) Pascha), Ντούτσαγα στο Βραχώρι (Αγρίνιο).

Στο βαρβαρικώς λεγόμενο (όπως μας αναφέρει ο Ευγένιος Γιανούλης ο Αιτωλός) Ζαπάντι (σημ. Μ. Χώρα), προφανώς μη οθωμανικόν τοπωνύμιον, όπως και τα παραπλήσια αλλόγλωσσα μη οθωμανικά μικροτοπωνύμια της ευρύτερης περιοχής, Φούσκαρη, Τρουμπέ (άπαντα στο σημερινό Αγρίνιο) Σέλο, Κουκίστε, (στον κάμπο του Αγρινίου-Μ.Χώρας), Μπουζίκιστε ( σημ. Υψηλή Παναγία), Σμόλιανε (σημ. Ελαιόφυτο), Σπολάϊτε, Κριεκούκ(ι) (σημ. Καστράκι), Μπαμπαλίε, απέμεινε να “θυμίζει” εκείνη την περίοδο της υποδούλωσης του Έθνους, το ακόλουθο οθωμανικό τέμενος(τζαμί). Ανηγέρθη στις αρχές του 18ου αιώνα από τον Χιζίρ Αγά. “Σήμα κατατεθέν” και για το λήμμα “Κάρλελι” στην “Εγκυκλοπαίδεια του Ισλάμ”, σε άρθρο του οθωμανολόγου καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, Ολλανδού Machiel Kiel. Είναι σημαντικό μιας και τα οθωμανικά μνημεία σπανίζουν στην περιοχή μας.

Αφημένο και αυτό στη λήθη της μνήμης και του χρόνου στο Ζαπάντι (Μ.Χώρα) Δ.Δ. του Δήμου Αγρινίου. Θυμίζει βέβαια σε αρκετούς από μας τα παιδικά μας χρόνια, που ζήσαμε εκεί ανεβαίνοντας, από περιέργεια ψηλά στον μιναρέ, τα φθαρμένα πλέον σκαλιά του, που ανέκαθεν ήταν γεμάτο ακαθαρσίες.

«Ποιος θε ν΄ ακούσει κλάηματα, γυναίκεια μοιρολόγια;
Ας πάει ν΄ από το Κάρλελι κι από το Μεσολόγγι,
κι εκεί ν΄ ακούσει κλάηματα, γυναίκεια μοιρολόγια,
πως κλαιν οι μάνες για παιδιά και τα παιδιά για μάνες.
Δεν κλαίνε για το σκοτωμό, που θε να σκοτωθούνε,
μόν΄ κλαίνε για το σκλαβωμό, που θε να σκλαβωθούνε».

Αγρίνιο, 04.09.2021.

Συντάκτης του άρθρου, Αλέξιος Κατεφίδης, εκπαιδευτικός.